پایگاه خبری اسب بخار
مرجع تخصصی اخبار و ویدیو خودرو

خودروسازان خارجی چگونه در ایران سرمایه گذاری می کنند؟

هر خبر مثبت مبنی بر گشایش فضای سیاست بین المللی ایران و احیای برجام که از آن سوی مرزها مخابره می شود، در داخل با گمانه زنی های بسیاری همراه می شود. بیش ترین پرسش ها و نظرهایی که در این رابطه مطرح و به صنعت خودرو مرتبط می شود، بیش تر این موضوعات نیز به بازگشت شرکای خارجی به خصوص آن ها که به زعم بسیاری بدعهدی کرده اند، اختصاص پیدا می کند.

آیا شرکای خارجی تمایل به بازگشت دارند؟ آیا باید به راحتی پذیرای آن ها باشیم؟ آیا باید رویکرد نسبت به همکاری با آن ها را تغییر داد؟ و مسائلی از این قبیل موضوعاتی بودند که با ابوالفضل خلخالی، مدرس دانشگاه، درمیان گذاشتیم:

با توجه به مسائل سیاسی مؤثر بر صنعت خودرو مثل تحریم‌ها که پیش‌تر اتفاق افتاده، برخی کارشناسان معتقدند شرکای خارجی تمایل چندانی به سرمایه‌گذاری در صنعت خودروی ایران ندارند و ترجیح می‌دهند سبک‌تر کار کنند. تحلیل شما در این مسئله چیست؟

آن‌ها وقتی می‌خواهند سرمایه‌گذاری کنند هوشمندانه عمل می‌کنند و طبیعی است که همه جوانب را می‌سنجند. قدرت پیش‌بینی‌ آن ها برای آینده، نسبت به ما بیش تر است و آینده را خیلی بهتر از ما پیش‌بینی می‌کنند، در نتیجه، بر آن اساس میزان سرمایه‌گذاری‌شان را تعیین می‌کنند. البته اگر بهترین شرایط برای سرمایه‌گذاری آن‌ها وجود داشته باشد، سعی می‌کنند دانش فنی و تکنولوژی را حتی‌المقدور به ما منتقل نکنند. در طرف مقابل داستان، ما باید به‌عنوان کشوری که میزبان سرمایه‌گذاری خارجی هستیم برای نحوه سرمایه‌گذاری آن‌ها برنامه‌ ریزی داشته باشیم؛ این‌که وقتی داریم درباره صنعت خودرو صحبت می کنیم بدانیم در چه حوزه‌هایی اجازه دهیم سرمایه‌گذاری انجام شود، نحوه تعامل به چه شکلی باشد، چه میزانی توانمندی ما با هدف تبدیل‌شدن به خودروساز افزایش پیدا کند. این‌ها مواردی است که ما باید در موضوع ارتباط با سازمان‌های خارجی، راهبردها و استراتژی‌های خاص خودمان را داشته باشیم. همچنین باید درخصوص آن فکر کرده و برنامه و چارچوب داشته باشیم. این‌ها یک مقداری جایشان خالی است و خلاء آن احساس می‌شود.

چه شرایطی باید فراهم شود تا خودروسازان خارجی برای سرمایه‌گذاری‌های کلان و انتقال دانش فنی به ایران ترغیب شوند؟

در این جا دو موضوع مطرح است؛ یکی بحث سرمایه‌گذاری است و دیگری بحث انتقال دانش فنی است. برای سرمایه‌گذاری در ایران قطعاً آن‌ها دنبال یک فضای امن می گردند. با توجه به این‌که نرخ ارز افزایش قابل توجهی داشته و دستمزدها نیز پایین است، محصولی که تولید می‌شود می‌تواند یک محصول ارزان قیمت بوده و قیمت تمام‌شده‌اش پایین باشد. بنابراین رغبت آن‌ها برای سرمایه‌گذاری در داخل ایران بسیار زیاد است. بسیاری از منابع مواد اولیه را هم در ایران داریم که قابل استحصال است، بنابراین آن‌ها قطعاً به دنبال این هستند که در ایران سرمایه‌گذاری کنند، به شرط این‌که این امنیت را احساس کنند تا اگر سرمایه‌گذاری می‌کنند، بازگشت سرمایه‌ در دوره‌ای که امن هست، برای‌شان اتفاق افتد. آن‌ها با قدرت پیش‌بینی‌ و توانمندی‌ای که در این زمینه‌ها دارند، در هر شرایطی میزان سرمایه‌گذاری‌ را بررسی و مشخص می‌کنند؛ تجربه قبلی همکاری ما با آن‌ها هم به همین صورت است. مثلاً رنو یا سیتروئن، این‌ شرکت‌ها آمدند در ایران سرمایه‌گذاری کردند، اما در واقع، سرمایه‌گذاری‌ای نکردند؛ بیش تر ما بودیم که امکانات خود را در اختیار آن‌ها قرار دادیم. وقتی هم بحث مشکلات تحریم اتفاق افتاد، عملاً آن‌ها ضرری نکردند.

درباره انتقال دانش فنی چگونه است؟

این به نحوه سیاست‌گذاری ما برمی‌گردد. خیلی ساده می‌شود به این موضوع نگاه کرد. برای این‌که دانش فنی منتقل شود، ما باید یک مسئله تعریف کنیم و در حل آن مسئله از مشورت و یا از همکاری آن‌ها استفاده کنیم. یعنی آن مسئله را به صورت جوینت ونچر با هم حل کنیم یا این‌که آن‌ها را به‌عنوان مشاور در کنار خودمان داشته باشیم. این مسائل باید تعریف شود که سیاست‌گذاری‌های کلی‌ ما بیاید و بیان شود. مثلاً اگر یک خودروساز خارجی قرار است بیاید در ایران سرمایه‌گذاری و خودرو تولید کند، تا بعد از سه سال فقط یک محصول جدید با کمک تیم ایرانی ارائه بدهد و بعد از مدت شش سال محصول دیگری که در آن محصول درصد مشارکت ایرانی‌ها بیش تر باشد و در پایان، بعد از ۹ سال محصولی را ارائه کند که تماماً ایرانی باشد. تمام این ها باید تعریف و سیاست‌گذاری شود و از کسی که این امکان حضور در ایران را به او می‌دهیم، بخواهیم. اما متأسفانه برخی مواقع یک فضای یأس و ناامیدی نسبت به این موضوع وجود دارد، مبنی بر این که ما نمی‌توانیم خودروی ایرانی داشته باشیم. چه کاری است، چرا خودروی ایرانی داشته باشیم؟ این فضا در اثر مدیریت اشتباهی است که در سال‌های گذشته وجود داشته و به وجود آمده است و همچنین جریان‌هایی که وابسته به آن خودروسازان خارجی بوده اند نیز در ایران این موضوع را القا کرده اند. در صورتی که، آن میزان مزیت اقتصادی‌ای که در یک محصول، که دانش فنی اش متعلق به خودمان است ایجاد می‌شود، قابل مقایسه با مزیت اقتصادی‌ای که در تولید محصولات خارجی‌ها ایجاد می‌شود نیست. وقتی شما محصولات خارجی‌ها را در ایران تولید می‌کنید، حداکثر چیزی که به دست می‌آورید، به اعتقاد بنده اشتغال است. این اشتغال یک بخشی از اقتصاد ملی و GDP ما را پوشش می‌دهد، اما وقتی محصولی را تولید می‌کنید که خودتان طراحی کرده اید، به تمام زنجیره افزوده‌اش ورود می‌کنید و ما هم در قسمت دانش فنی‌اش دستاوردهای خوبی  داشته ایم. ضمن این که، براساس تجاربی که در این سال‌ها در صنعت خودروسازی و صنعت قطعه‌سازی ما به وجود آمده، ما باید به صورت جدی در ارتباط با خارجی‌ها به دنبال توسعه محصولات ایرانی باشیم.

به نظر شما احیای برجام و حضور خودروسازان خارجی، سمت و سوی بازار چگونه خواهد بود و همچنین واکنش با چینی‌ها به نظر شما چطور است؟

بازار ایران یک بازار یک میلیون و ۵۰۰ هزارتایی است که در بهترین حالت  100 هزار دستگاه از آن وارداتی بوده، یا ۲۰۰-۳۰۰ هزار دستگاه به صورت سی کی دی بوده که خودروسازانی مانند مدیران خودرو و کرمان موتور به صورت مشارکتی تولید می کردند. مابقی هم به خودروسازان خودمان تعلق داشته است. در صورت احیای برجام ایران خودرو و سایپا می توانند یک بازار را، مثلاً یک میلیون دستگاهی، به خود اختصاص دهند. با توجه به زیرساخت هایی که خودروسازان فرانسوی در ایران دارند، مانند ایکاپ، به نظر می‌آید که آن‌ها موفق‌تر خواهند بود.

چینی ها چطور؟

چینی‌ها بیش تر با خودروسازان خصوصی ما کار کرده‌اند، اما ایران خودرو و سایپا هم تجربه همکاری با چینی‌ها را داشته‌اند. اگر فرض کنیم که فقط چینی‌ها به بازار ایران ورود کنند، باز هم ایران خودرو و سایپا این امکان را دارند که بخش بزرگی از بازار خود را در اختیار چینی‌ها قرار دهند. از سوی دیگر، برداشت خودم این است، اگر چینی‌ها چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی ورود کنند احتمال انتقال دانش فنی بیش تر است، یعنی وقتی از چینی‌ها چند  خودرو بگیریم، احتمال این‌که خودروی چهارم و پنجم را خودمان طراحی و تولید کنیم بیش تر می‌شود، نسبت به زمانی که داریم با اروپایی‌ها کار می‌کنیم، چون هم تجربه کار اروپایی‌ها این را نشان داده و هم نحوه همکاری‌شان به این شکل است.

علی طجوزی

پایگاه خبری  اسب بخار