پایگاه خبری اسب بخار
مرجع تخصصی اخبار و ویدیو خودرو

چرا برجام برای صنعت خودرو مهم است؟

وین در حالی میزبان مذاکرات هسته ای ایران و ۴+۱ است که نتیجه آن می تواند در تحقق اهداف چشم انداز صنعت خودرو در افق ۱۴۰۴ تأثیر مستقیم و بالایی داشته باشد. اما چرا برجام برای صنعت خودرو مهم است­­؟

به گزارش پایگاه خبری اسب بخار، اخبار متفاوتی از رسانه موافق و مخالف ایران در خصوص مذاکرات هسته ای وین به گوش می رسد. هر دو طرف ماجرا گاهی از روند راضی کننده صحبت می کنند و گاهی یکدیگر را متهم به کارشکنی و زیاده خواهی می کنند. برکسی پوشیده نیست که طرف مقابل به توافق پشت کرده و ایران به دنبال احقاق حقوق طبیعی خود است. اما گاهی واقعیت با حقیقت فرق می کند. واقعیت این است که  خروج آمریکا  از برجام به رغم تمام تلاش ها باعث اخلال ارتباط اقتصادی مستقیم ایران با سایر کشورها شده است. این اخلال هزینه های زیادی برای اقتصاد و دور زدن تحریم ها به کل اقتصاد ایران تحمیل کرده است. به بیان ساده، تحریم ها تأثیرات مستقیمی بر اقتصاد کشور در سطوح مختلف گذاشته است. هر چند در این میان، کسانی بنا به دلایل مختلف سعی بر القای بی اثر بودن تحریم ها دارند، اما آیا واقعاً تحریم ها بی اثر بوده اند؟ اگر این افراد به این بی اثری اطمینان دارند کافی است کمی پای صحبت های خودروسازان و قطعه سازان بنشینند.

تحریم و کوچ دسته جمعی شرکای خارجی

یکی از اولین لطمه هایی که تحریم های یک جانبه به صنعت خودروسازی صنعت وارد کرد، کوچ دسته جمعی شرکای خودروسازان داخلی بود. این در حالی بود که با احیای برجام و ورود شرکای پرقدرت اروپایی و آسیایی چشم انداز صنعت خودرو و افق ۱۴۰۴ با توجه به مزیت های رقابتی ایران بسیار روشن و امیدوارکننده شده بود. حضور خودروسازانی از آلمان، فرانسه، کره، ژاپن و بهترین های چین نوید روزهای درخشان و پرنوری برای صنعت خودروسازی کشور می داد. در هر گوشه کنار کارخانه های کوچک و بزرگ در حال احیای زیرساخت ها و راه اندازی مجدد خطوط تولید بودند. خودروسازان بزرگ هم در حال تجهیز خطوط جدید برای محصولات جدید بودند. اما در حالی که هنوز ثمرات زیادی از این صنعت به بار نشسته بود، تحریم ها یک باره ورق را برگردانند. همه رفتند حتا آن هایی که پیوندهای سیاسی محکمی با ایران داشتند، اما اقتصاد و سرمایه و حفظ و سودآوری و مناسبات اقتصادی در مقیاس بسیار بالاتر با کسی شوخی ندارد و به سرعت فرار می کند. این اتفاق این بار در ایران با خودروسازان خارجی رخ داد.

بار تحریم بر دوش خودروسازان

در این میان، خودروسازان ایرانی باید بار تعهدی که ایجاد کرده بودند را به تنهایی به دوش می کشیدند. در این شرایط با توجه به تلاش تمام خودروسازان همچنان نیز آثار این تعهدات و مشکلات ناشی از آن، برای برخی خودروسازان به خصوص خصوصی ها به قوت خود باقی است. این یک بخش ماجراست و سوی دیگرش هزینه هایی است که از محل تحریم ها به صنعت خودرو و در سطحی کلان تر بر اقتصاد کشور تحمیل شده است.

رفتن شرکای خارجی بخش عمده ای از سرمایه گذاری ها صورت گرفته را سوزاند و باعث تعطیلی خطوط تولید شدند. بخشی از نیروی کار مخصوصاً خودروسازان بخش خصوصی بی‌کار و یا تعدیل شدند. حواله داران بلاتکلیف شدند. ارتباط های مالی و اقتصادی با سایر کشورها دچار مشکل شد. رفته رفته این مسئله خود را در قیمت مواد اولیه هم نشان داد. در واقع، خودروسازان از یک سو با هم با افزایش ناگهانی نرخ ارز و مواد اولیه مواجه شدند و از سوی دیگر، در تأمین منابع مالی برای رفع نیازهای تولید به مشکل برخوردند. در این شرایط، قیمت گذاری دستوری هم که به گونه ای دیگر خود را نشان می داد. در عین حال، باید به نحوی عمل می کردند که بتوانند مانع از افزایش تلاطم در بازار خودرو نیز بشوند. تمام این مسائل در کنار هم باعث شد هم قیمت خودرو در بازار افزایش پیدا کند و هم قیمت تمام شده خودرو به شدت بالا برود و هم نارضایتی عمومی شکل بگیرد.

تحریم و دلالان داخلی و خارجی

در این وضعیت آن چه فشار تحریم ها به بخش صنعت را بیش تر می کرد، حضور دلالان خرد و کلان داخلی و خارجی بود. داخلی ها که عمدتاً سوار بر موج قیمت ها به شدت بازار را با نوسان مواجه کرده است و از این میان، سودهای کلانی به جیب زدند. سودهایی که از جیب مردم پرداخت می شد و بنیه خودروسازان را نحیف می کرد و تحلیل می برد. روی دیگر این سکه، سوءاستفاده دلالان خارجی بود. همان هایی که با هزار منت و اما و اگر حاضر می شدند که ریال ایران را چند دست چرخانده و با تبدیل به واحد پول کشور مبدا، شرایط را برای خرید قطعات و مواد مورد نیاز خودروساز و قطعه ساز فراهم کنند. این اول ماجرا بود؛ قصه حمل و نقل و مسیر طولانی و هزینه آن نیز حکایت دیگری است که سرانجامی جز افزایش قیمت تمام شده نداشت. خرید با تخفیف های بسیار و تهاتر نیز دستاورد دیگر این تحریم ها سودی است که به جیب کشورهای واسط رفته، در حالی که، هزینه و سوبسیدهای آن از جیب ملت پرداخت شده است.

در این شرایط، طبیعی است که هیچ کدام از دلالان داخلی و خارجی میلی به عادی شدن روابط ایران و سایر کشورها نداشته باشند، چراکه این سود بادآورده را از دست خواهند داد، اما آیا ما نیز باید در زمین آن ها بازی کنیم؟

اثرات احیای برجام بر خودروسازی

اما در صورت احیای برجام و عادی شدن روابط اقتصادی سیاسی دیگر نیازی به واسطه های نیست. دیگر یک کالای استراتژیک و با استفاده فراوان در صنعت خودرو مثل فولاد تنی ۵۸۰ دلار فروخته نمی شود که از آن سو تجار ترکیه با ۱۷۰ درصد سود آن را صادر کنند. دیگر نیاز نخواهد بود که برای خرید تهاتر کرده و خام فروش با قیمت های نازل را ادامه بدهیم. شرکت های به طور مستقیم با طرف های قرار داد، وارد داد و ستد می شوند. مسیر و هزینه حمل و نقل کوتاه تر و ارزان تر خواهد شد.سرعت تامین خطوط تولید بالاتر خواهد رفت.گردش چرخ کارخانه سرعت خواهند گرفت.نیروی کاری بیشتری جذب خواهد.هزینه تمام شده به شدت کاهش پیدا خواهد کرد.در این میان از یک سو قدرت پول کشور بالا می رود و از سوی دیگر با کاهش قیمت تمام ، طور طبیعی قیمت های بازار نیز شکسته خواهد.تقاضاهای کاذب از بین رفته،شرایط عادی و در نهایت نارضایتی عمومی بسیار کاهش پیدا خواهد کرد.البته احیای برجام مواهبی دیگر نیز در پی دارد که به طور جدا گانه قابل بررسی است. اما همین مورد هم بیانگر تاثیر مستقیم و غیر قابل انکار برجام در صنعت خودرو و قطعه سازی کشور خواهد بود.

علی طجوزی

پایگاه خبری اسب بخار