سرنوشت مشابه بازار انحصاری خودرو و تلفن همراه
سرنوشت مشابه بازار انحصاری خودرو و تلفن همراه

پیکره اقتصادی کشور در سال‌ های اخیر به رغم تغییرات جزئی، شمایل کلی خود را حفظ کرده و همین موضوع موجب شده است سرنوشت بازارهای مختلف به یکدیگر شبیه باشد و ویروس انحصار و رانت اجزای مختلف اقتصاد را تحت تأثیر قرار دهند.

به گزارش اسب بخار، اخبار جدیدی که در بازار تلفن همراه به گوش می رسد، خبر از آن می دهد که مسئولان فرآیندی آشنا را برای این بازار در پیش گرفته اند و ممکن است راهی که در پیش گرفته شده، رقابت را از این بازار حذف، و رانت و انحصار را بر آن حاکم کند. اکنون برای پاسخ به این پرسش که ارتباط بازار تلفن همراه و خودرو چیست، باید جزییات تاریخی این دو بازار را به صورت دقیق مورد بررسی قرار داد.

شنیده ها حاکی از آن است که برخی واردکنندگان تلفن همراه، که پیش از این تلفن همراه را به صورت وارداتی به بازار عرضه می کردند، اقدام به واردات قطعات این تلفن ها و مونتاژ آن در داخل و عرضه موبایل های ایرانی با برندهای خارجی کرده اند. این اقدام از نظر قوانین بین المللی، با قوانین بسیاری مغایرت دارد و جالب تر آن که چنین اقدامی خلاف قوانین داخلی کشور نیز خواهد بود. با این وجود، وزارت صمت مجوزهای لازم برای تولید این محصولات تقلبی را به برخی تولیدکنندگان داده و ادامه این کار ممکن است منجر به ظهور تعدادی مونتاژکار موبایل شود که برندهای خارجی را در داخل تولید می کنند.

اما ماجرا به همین جا ختم نمی شود و برخی شنیده ها حکایت از آن دارند که دولت تصمیم دارد واردکنندگان تلفن همراه را مجاز به تولید با برندهای جدید کند؛ به این معنی که واردکننده به جای واردات موبایل، قطعات آن را وارد کند و در نهایت، محصول را در داخل مونتاژ و با یک برند جدید روانه بازار کند. با این وجود، تاریخ تولید و مونتاژ تلفن همراه در کشور نشان از آن دارد که موبایل های تولید داخل به دلیل کیفیت و تکنولوژی رده پایین هیچ گاه نتوانستند مردم را متقاعد به خرید کنند و از آن جایی که هیچ وقت واردات به طور کلی در این حوزه ممنوع نشد، مردم همیشه کالای وارداتی را ترجیح داده اند و طرح تولید داخلی تلفن همراه با شکست مواجه شده است.

اکنون اما زمزمه هایی به گوش می رسد، مبنی بر این که واردات تلفن همراه به صورت پلکانی رو به قطع شدن می رود و در ابتدای کار، واردات گوشی های جدید برند آیفون و گوشی های با قیمت بالای یک قیمت خاص ممنوع شده است، روندی که قرار است ادامه داشته باشد و واردات رسمی تلفن همراه را بیش از پیش محدود کند. برنامه مدنظر نیز این است که به واسطه شعارهای تولید داخل و جلوگیری از خروج ارز، واردات در آینده به طور کلی ممنوع شود و تولیدکنندگان ایرانی بازار را تأمین کنند. اما حقیقت این است که ممنوعیت واردات نه تنها مانع از خروج ارز نخواهد شد، بلکه انحصار و رانت را بر بازار حاکم خواهد کرد و با تحقق این ماجرا قیمت ها در بازار موبایل نیز سر به فلک خواهد کشید و کیفیت تا جایی که ممکن است کاهش می یابد، سرنوشتی که بسیار مشابه به این روزهای بازار خودروست؛ بازاری که غرق در انحصار و رانت شده و ناچار است برای تغذیه غول انحصار دست به هر کاری بزند که عدم رعایت حقوق خریدار کوچک ترین آن است.

نکته جالب توجه این که ممنوع کردن واردات در بازار موبایل به سادگی بازار خودرو نیست و تقاضای بسیار زیاد و سادگی در واردات از مبادی غیر قانونی موجب شده که هدف ممنوعیت واردات به صورت پلکانی انجام شود و با وجود قاچاق آسان این کالا، تامین کالای مورد نیاز اقشار خاص نیز تضمین می شود و درباره به روز ماندن آقازاده ها نیز جای نگرانی نیست.

همه این ماجرا گفته شد تا ثابت شود اقتصاد ایران در سال های اخیر در همه جوانب آلوده به انحصار و رانت شده است و گویی که اصلی ترین هدف این سازوکار سودآوری برای عده ای خاص در داخل و بازارسازی برای عده ای خاص در خارج است.

همین ساختار در بازار محصولات پتروشیمی، بازار لوازم خانگی، بازار خودرو و بسیاری دیگر از بازارها نیز حاکم است و آن چه می بینیم به هیچ عنوان نقص در اقتصاد نیست و اصالتاً بنیان اقتصاد کشور بر انحصار استوار شده است و اگر بازاری آزاد باشد باید تعجب کرد.

اکنون پرسشی که مطرح می شود این است که با وجود چنین ساختاری، چگونه می توان انتظار داشت که واردات خودرو به شکلی صحیح انجام شود و نیاز بازار را تأمین کند؟ اقتصاد انحصاری کشور ما سال ها تلاش کرده است تا کار به این جا ختم شود و با تکیه بر انحصار و رانت، سودهای کلان با هزینه های کم ایجاد کند و نهایت استفاده را از مردم ببرد، حال چرا باید از این سودهای بادآورده دست بکشد و واردات را آزاد کند؟ اگر هم وارداتی انجام شود، که در ماه های گذشته آمار ناچیز آن را دیده ایم، در راستای سودآوری برای دولت و همین بازار خواهد بود و این که فکر کنیم یک ساختار اقتصادی انحصاری واردات آزاد را برمی‌تابد، انتظاری فراواقع‌گرایانه خواهد بود.

تازه ترین اخبار و ویدیوهای خودرویی را در کانال تلگرام و اینستاگرام اسب بخار دنبال کنید.