پایگاه خبری اسب بخار
مرجع تخصصی اخبار و ویدیو خودرو

چرا فرانسوی ها از صنعت خودروی ایران حذف نمی شوند؟

چند روز پیش بود که سخنگوی وزارت صمت از تحریم واردات خودروهای فرانسوی خبر داد و گفت فرانسوی ها به ایران نخواهند آمد. در این گزارش به بررسی جایگاه فرانسوی ها در صنعت خودروی کشور می پردازیم.

به گفته سخنگوی وزارت صمت، بدعهدی و رفتار غیر حرفه ای فرانسوی ها عاملی است که باعث شده تصمیم بر تحریم خودروهای فرانسوی برای واردات گرفته شود. این در حالی است که عملا مهم ترین و بهترین اروپایی هایی که طبق آیین نامه واردات می توانستند به ایران بیایند فرانسوی بودند. این تصمیم یعنی راه واردات برای خودروهای اقتصادی چینی، ژاپنی و کره ای هموار تر شده است. البته در این میان گزینه های چینی بیشتری را طبق آیین نامه خواهیم داشت و این یعنی این تحریم بیشتر به نفع چینی ها خواهد بود.

تحریم فرانسوی ها منطقی است؟

بدون تردید تمام ما ایرانی ها دل خوشی از خودروسازان فرانسوی نداریم. آن ها خیلی زود بعد از اعمال مجدد تحریم های ظالمانه از ایران رفتند و باعث شدند صنعت خودروی ایران ضربه ای جدی متحمل شود. بر همین اساس تحریم خودروهای فرانسوی بنظر منطقی می آید و قطعا خواسته مردم هم در برابر خودروهای فرانسوی همین است. اما نکته جالبی که باید به آن اشاره کرد این است که ما در شرایط فعلی امکان واردات مستقیم از برند های مطرح جهان را نداریم و عملا تحریم ها به ما اجازه نمی دهد با کمپانی ها بطور مستقیم کار کنیم. این یعنی واردات را باید بصورت واسطه ای انجام داد و وزارت صمت در عمل این خرید واسطه ای را تحریم کرده است. این یعنی ما چیزی را تحریم کرده ایم که قبلا از طرف فرانسوی تحریم شده بودیم که این نوع تحریم در نوع خودش جالب است. اما باز هم باید این رویکرد را به فال نیک گرفت و امیدوار بود صنعت خودروی کشور به سمتی برود که وابستگی به فرانسوی ها طوری کاهش یابد که در نتیجه آن باعث ضرر و زیان این بد عهد اروپایی شود. نه تحریمی که همه میدانیم هیچ ضربه ای در حال حاضر به فرانسوی ها وارد نمی کند.

آیا فقط فرانسوی ها بد عهدی کرده اند؟

حالا که بحث بدعهدی فرانسوی ها و پشت کردن آن ها به ایران بسیار داغ است، باید بررسی کرد که آیا این فقط فرانسوی ها بودند که بدعهدی کردند؟ در واقع با اعمال تحریم ها این همه خودروسازان خارجی بودند که به ما پشت کردند و فقط سهم فرانسوی ها بیشتر بود و این سهم بیشتر هم ناشی از رویکرد کلی صنعت خودروی ما پس از انقلاب بوده که همیشه سهم بیشتری را به فرانسوی ها در تمام بخش های صنعت خودرو داده بود. وقتی برجام کنار رفت، حتی کمپانی چینی چانگان که با سایپا کار می کرد هم از ایران رفت و باقی خودروسازان چینی و کره ای که قرار بود مقیاس فعالیت خود را در ایران با خودروسازان بخش خصوصی گسترش دهند هم از ایران رفتند. پس خودروسازان مختلف در مقیاس های مختلف به ایران پشت کردند پس تحریم ها می تواند دایره ای گسترده تر از فرانسوی ها داشته باشد.

فرانسوی ها حذف می شوند؟

در حال حاضر بسیاری از خودروهای پرفروش در بازار ایران یا فرانسوی هستند و یا پایه ای فرانسوی دارند. حتی خودروهای ملی نظیر تارا، ری را و TF21 هم پلتفرم فرانسوی دارند و این یعنی نقش فرانسه در صنعت خودروی ما از چیزی که تصور می شود بسیار فراتر است. اگرچه امروز خودروهای فرانسوی در ایران داخلی سازی بالا داشته اند و یا بسیاری از قطعات آن ها تولید چین هستند اما نباید فراموش کرد که ما هنوز برای تولید خودروهای تولیدی با نشان پژو، حق رویالتی محصول را پرداخت می کنیم. این بدان معناست ما با وجود اعمال تحریم واردات، هنوز برای فرانسوی ها سودده هستیم و ضرر فرضی ناشی از این تحریم در قیاس با آنچه فرانسوی ها از صنعت خودروی ما (حتی در این روزگار تحریمی) بدست می آورند، چیزی نیست.

نکته مهم دیگر این است که رویکرد صنعت خودرو پس از انقلاب و نزدیکی بیش از حد به فرانسوی ها باعث شده تا پایه صنایع قطعه سازی و حتی مشاغل مربوط به خودرو هم فرانسوی باشد. حتی استاندارد هایی که این روز ها در بخش کنترل کیفیت ایران خودرو استفاده می شود هم فرانسوی است. تمام این موارد یعنی وابستگی صنعت خودروی ما به فرانسه بسیار عمیق تر از چیزی است که در ظاهر به نظر می رسد و بازار ایران هنوز بصورت غیر مستقیم برای فرانسوی ها پول ساز است. با توجه به این نکات، حذف فرانسوی ها در حال حاضر مطلوب است اما ممکن نیست!

سهم قطعات در تحریم فرانسوی ها

عموم مردم تصور می کنند که بدعهدی فرانسوی ها محدود به عرضه خودروها و مونتاژ آن ها می شود. اما این را باید در نظر گرفت که ما بعد از شکل گیری توافق برجام قرارداد های تولید قطعات بسیاری را با فرانسوی ها منعقد کردیم. این قرارداد ها در بلند مدت، بسیار مهم تر ارزیابی می شوند چراکه زمینه انتقال تکنولوژی را فراهم می کردند. پس بنظر می رسد تحریم قطعات فرانسوی می تواند حالا دقیق تر و موثر تر عمل کند اما در شرایط فعلی هم این اعمال تحریم ممکن نیست. باید دید وزارت صمت در مورد جایگاه فرانسوی ها در تامین قطعات چه نظری دارد و چطور می توان ضربه ای کاری تر در این زمینه وارد کرد.

تحریم برنامه می خواهد

تصمیم وزارت صمت در مورد تحریم واردات خودروهای فرانسوی بسیار درست است اما آیا این تحریم فرانسوی ها را متضرر می کند؟ با نکاتی که گفته شد، تحریم فعلی هیچ تاثیری در کار خودروسازان فرانسوی ندارد و هیچ آسیبی به آن ها وارد نمی شود. اما اگر بخواهیم تحریم هایی از این دست موثر عمل کند باید برنامه ای بلند مدت را تدوین کنیم. برای مثال باید وابستگی تک قطبی ما در صنعت خودرو به فرانسوی ها را از بین برود و با دیگر خودروسازان ارتباط بگیریم. البته که این امر با وجود شرایط تحریمی ممکن نیست اما در صورت احیای دوباره برجام، حتما باید رویکرد ما در صنایع خودرویی تغییر کند. اگر امروز سهم فرانسوی ها از بازار ما در این اندازه گسترده نبود و وابستگی ما به این کشور کمتر بود، احتمالا هر تحریمی از جانب ایران می توانست برای آن ها خطرناک تر تلقی شود. نکته دیگر آن است که ما در همکاری های مشترک خود باید طوری برنامه ریزی می کردیم که در صورت خروج فرانسوی ها، آن ها هم متضرر شوند. این نکته ای است که تا حد زیادی در تحریم های روسیه دیده شد و فرانسوی ها بودن ضرر این کشور را ترک نکردند. پس نوع و بند های قرارداد های آینده از این جهت بسیار مهم است.

در این گزارش سعی کردیم عمق حضور فرانسوی ها را در ایران بررسی کنیم و بیان کنیم تحریم های فعلی برای فرانسه آسیبی نخواهد داشت و برای تحریم ها موثر باید رویکرد بلند مدت را در مقابل فرانسوی ها تغییر داد. نظر شما در مورد خودروسازان فرانسوی چیست؟ آیا تحریم هایی از این دست می تواند فرانسوی ها را متضرر کند؟