پایگاه خبری اسب بخار
مرجع تخصصی اخبار و ویدیو خودرو

تقویت بخش خصوصی مهم تر از کنسرسیوم قطعه سازان

هفته گذشته  وزیر صمت، «علیرضا رزم حسینی»، با حضور در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد: «اگر می خواهیم در کشور خودروی مناسب و باکیفیت داشته باشیم و شرایط تولید به سمتی حرکت کند که خودروی امن داشته باشیم، باید بازار را رقابتی کنیم. وزارت صمت به عنوان مسئول سیاست گذاری معتقد است بازار خودرو باید از انحصار دو خودروساز بزرگ دولتی کشور خارج شود.»

وی با تأکید بر این که وزارت صنعت در دو ماه گذشته نشست های تخصصی متعددی را با خودورسازان، مصرف کنندگان، شورای رقابت و انجمن ها در خصوص خودرو برگزار کرده است، گفت: «اگر می خواهیم در کشور خودروی مناسب و باکیفیت داشته باشیم و شرایط تولید به سمتی حرکت کند که خودرو امن داشته باشیم، باید بازار را رقابتی کنیم.» وی با اشاره به سهم بالای «ایران خودرو» و «سایپا» از بازار ادامه داد: «نه تنها وزرات صنعت، حتا اقتصاددانان معتقدند برای این که کیفیت خودرو و قیمت خودرو در کشور بهتر شود باید بازاری رقابتی ایجاد کنیم.» وزیر صمت همچنین با اشاره به این که علاوه بر دو خودروساز بزرگ کشور، چند شرکت بخش خصوصی هم درحوزه خودروسازی فعال هستند، افزود: «باید شرایطی فراهم کنیم که امکان تولید بیش تر با استفاده از توان داخلی ایجاد شود.»

شکستن انحصار

در ادامه این اظهارنظرها و در حالی که وی در دیدار از ایران خودرو و سایپا باز هم بر رقابت برای شکست انحصار اشاره کرده بود اواخر هفته نیز در جلسه با قطعه سازان خودرو پیشنهاد تشکیل کنسرسیومی از قطعه سازان را برای تولید خودرویی ایمن و باکیفیت و ایجاد رقابت در تولید خودرو ارائه داد. رزم‌حسینی با ارائه این پیشنهاد افزود: «وزارت صنعت، معدن و تجارت آمادگی دارد که برای ایجاد رقابت در بازار خودرو از رقبای توانمند حمایت کند، چراکه شکستن انحصار در تولید خودرو مسیری منطقی برای آینده صنعت خودروسازی کشور است. وی با بیان این که تولید خودرو در دنیا براساس نیاز مشتری انجام می‌شود، تصریح کرد: «خود شرکت های توانمند قطعه‌ساز می توانند از طریق ترکیب شدن با یکدیگر کنسرسیومی برای تولید خودرو تشکیل دهند و روی فناوری، نوآوری با ریسک پذیری کار کنند.» وزیر صنعت، معدن و تجارت در ادامه بیان کرد: «باید تصدی‌گری دولت در حوزه خودرو کاهش یابد، ایجاد کنسرسیوم خودروسازان و قطعه‌سازان مسیری برای کاهش هزینه‌های دولت در حوزه صنعت خودروسازی است که نیازمند اصلاحات ساختاری نیز است.»

بازار رقابتی تر یا چینی تر؟

این سخنان وزیر صمت در حالی مطرح می شود که طی سال های اخیر عمده شرکای خارجی خودروسازان بخش خصوصی چینی بوده اند. هر چند طی دوره هایی خودرویی های نظیر «بنز» در کلاس E  با «ستاره ایران»، «مزدا» در «گروه بهمن» و پس از برجام «هیوندای آی ۱۰» و «آی ۲۰» در «کرمان موتور» تولید شده اند. همچنین همکاری و مشارکت برای تولید «تیوولی» (رامک خودرو)، میتسوبیشی (آریان سرمایه تابان) و «فولکس واگن» (ماموت خودرو) در همان شروع به دلیل تحریم ها ناکام ماند. با این حال، با شرایط کنونی اگر قرار بر شکستن انحصار و افزایش تولید با محوریت خودروسازان خصوصی باشد باید مشخص شود که این اتفاق براساس چه مکانیزمی رخ خواهد داد، چراکه در حال حاضر، خودروسازان نه چندان مطرح چینی در ایران حضور دارند. آن بخش از تولیدکنندگان مطرح شان نیز به دلیل بازارهای بهتر و بزرگ تر و یا مشارکت و مالکیت با آمریکایی ها توان و یا اذن حضور در ایران را نخواهند داشت. حداقل تا زمان باقی ماندن تحریم ها این اتفاق صورت نخواهد گرفت. از سوی دیگر، همین خودروسازان چینی نیز که در ایران مانده اند، غیر از رفتار نه چندان حرفه ای برای رساندن قطعات مورد نیاز تولید نیز با مشکل مواجه هستند.

کنسرسیوم قطعه سازان برای خودروساز شدن

تشکیل کنسرسیوم نیز به نوبه خود پیشنهادی جالب اما در خور تأمل است. از یک سو، باید در نظر گرفت که تولیدکنندگان این بخش مهم از صنعت همچنان با مشکلات عدیده ای مواجه هستند؛ عدم به روز شدن قراردادها، افزایش نرخ ارز، مطالبات معوق، قیمت گذاری دولتی، و فشاری که بابت تهیه فولاد متحمل می شود، بخشی از مشکلات آن هاست. در همین رابطه، دبیر انجمن قطعه‌سازان، «مازیار بیگلو»، می گوید: «بخشی از طرح جهش تولید مربوط به تأمین زیرساخت، ارز و مواد اولیه است که هنوز هیچ ساز و کاری برای آن تدارک دیده نشده است. در بحث تأمین مواد اولیه نه تنها مشکلات به روال قبل وجود دارد، بلکه سهمیه شرکت‌های قطعه‌ساز در عرضه فولاد به تازگی به نصف کاهش پیدا کرده است. برای تخصیص مواد اولیه فولادی میزان تولید سال ۹۸ را در نظر گرفته‌اند، این در حالی است که صنعت قطعه‌سازی در سال ۹۹ حدود ۶۰ درصد رشد تولید داشته است. قطعه‌سازان به دنبال جهش تولید رفته‌اند و میزان تولید خود را افزایش داده‌اند، اما در بخش دولتی هیچ اقدامی برای تأمین زیرساخت‌های جهش تولید انجام نشده است و به نظر می‌رسد فقط بخش خصوصی به استقبال جهش تولید رفته است.»

از سوی دیگر، تشکیل کنسرسیوم بر چه پایه و اساسی می خواهد شکل بگیرد تا آن ها بتوانند خودرو تولید کنند. آیا پلتفرم و یا موتور و یا حتا سرمایه کافی و مازاد در اختیار دارند تا برای تولید خودرو به آن سمت حرکت کنند؟ یا برای تولید خودروی خود باید  اقدام به واردات کنند؟ آیا نمی شود با تقویت بخش خصوصی، قطب سوم و یا چهارم را راه انداخت و علاوه بر حرکت به سوی خصوصی سازی، در مسیر اهداف مد نظر از جمله کاهش تصدی‌گری دولت، کاهش هزینه های دولت و شکستن انحصار و قیمت گذاری گام برداشت؟

اشتراک نظر؛ پیش شرطی مهم

این ها بخشی از ماجرا هستند و بخش دیگر آن عدم اشتراک نظر میان قوا در مسئله خودروست. به عنوان مثال، عرضه خودرو در بورس کالا نامشخص است و هر یک از طرفین با استدلال های خاص خود موافق و مخالف این نظر هستند. در این زمینه مجلس برای بازگشت تعادل به بازار و کشف قیمت عادلانه همچنان بر عرضه خودرو در بورس کالا تأکید دارد و دولت با تکیه بر عدم تعادل میان عرضه و تقاضا مخالف آن است. در همین زمینه نایب رییس کمیسیون صنایع و معادن مجلس، در مورد عرضه خودرو در بورس کالا می گوید: «ما در کمیسیون صنایع به دنبال این بودیم که خودرو از بورس عرضه شود، چراکه مصرف‌کننده مستقیم خرید می‌کند و دلالی وجود ندارد. چون عرضه شفاف نبود شاهد بودیم که تعدادی خودرو خارج از سیستم قرعه‌کشی در بازار عرضه می‌شود، برای شفاف شدن عرضه پیشنهاد بورس را مطرح کردیم که دلالی حذف شود تا دست خودروساز بسته شود و نتواند از طریق دلالان به شکل دیگری خودرو را در بازار عرضه کند.» «علی جدی» با تأکید بر لزوم داشتن راه حل عملی می افزاید: «آقای وزیر گفته‌اند که باید بازار رقابتی ایجاد کنیم و بازار خودرو را از انحصار خارج کنیم، اما هنوز راهکار جدید نداده‌اند. این جمله قشنگ است و ما نیز دنبال همین هستیم اما باید راهکار عملی هم پیش بینی شود و مشخص شود که چه طرح‌های حمایتی و مشوقی برای بخش خصوصی باید ایجاد کنیم تا بتواند به عنوان رقیب خودروسازهای دولتی در بازار حضور داشته باشد.»

این مسئله نشان می دهد که پیش از هر چیز نیاز است تا نه تنها مسیر تصمیم گیری ها و تصمیم سازی ها کوتاه تر شود بلکه باید به نوعی شاهد اشتراک نظر میان قوا باشیم تا هر چه زودتر طرح ها و لوایح قابلیت اجرایی پیدا کنند و بتوانند سریع تر تکلیف و دستورالعمل خودروساز را روشن کنند.

علی طجوزی

پایگاه خبری اسب بخار