پایگاه خبری اسب بخار
مرجع تخصصی اخبار و ویدیو خودرو

دلیل بی کیفیتی خودروهای داخلی چیست؟

احتمالاً شما بارها جمله «تحریم ها بی اثر هستند» را از زبان مسئولان رده بالای ایران شنیده اید؛ ما در این گزارش بررسی می کنیم که این ادعا در حوزه خودرو تا چه میزان می تواند درست باشد.

سال های سال است که در ادبیات سیاسی و اقتصادی ما جملاتی نظیر «تحریم ها بی اثر هستند»، «تحریم ها ما را قدرتمند تر می کنند» و یا «تحریم ها کاغذ پاره ای بیش نیست» بسیار برجسته شده اند. گویا هر مسئول از هر جناح سیاسی و با هر رویکردی می بایست این جمله را به اشکال گوناگون بگوید. پس از خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم های شدیدتر، حالا صنایع ما بیش تر از قبل چالش هایی را در مواجهه با تحریم تجربه می کند. چرخ صنعت خودروی ما به هر طریق در این سال ها چرخیده است، اما پرسش این جاست که تحریم ها به طور مشخص چه آسیبی به صنعت خودروی ما وارد کرده است.

تحریم و چالش های خودروسازی

اعمال تحریم ها باعث شد در این سال ها ما علاوه بر داشتن چالش های اساسی در انتقال پول، در تأمین قطعات و متریال هم مشکلات جدی داشته باشیم. ضربه تحریم ها به اندازه ای شدید بود که حتا چینی های قدرتمند هم پس از کنار رفتن برجام از ایران رفتند. در این میان اما دو خودروساز دولتی داخلی ما، که اتفاقاً بیش ترین سهم بازار را دارند، به تولید به هر قیمتی ادامه دادند و همیشه مدیران هم بحث داخلی سازی بالا و خودکفایی در این بخش را به عنوان دستاورد تحریم ها عنوان کرده اند. در ادامه این گزارش یک مورد از تأثیر مخرب تحریم ها را، که در یکی از همین دو خودروساز دولتی اتفاق افتاده است، بررسی می کنیم.

دلیل ایرادات فنی در خودروهای داخلی چیست؟

یکی از خودروسازان داخلی در روز ملی کیفیت مراسمی را برای خبرنگاران حوزه خودرو در کارخانه خود ترتیب داد. این مراسم در سالن ارزشیابی کیفی محصولات این شرکت انجام شد و روند کنترل کیفیت محصولات در تولید برای خبرنگاران توضیح داده شد. آمارهای ارائه شده در این مراسم نشان می داد که رویکرد جدید در شرکت مذکور باعث شده است کیفیت خودروهای این خودروساز بهبود پیدا کند، اما اگر از این پیشرفت و بهبود بگذریم، نکته ای در این مراسم بیان شد که بسیار جای تأمل دارد.

یک درصد از تولید روزانه به سالن ارزشیابی کیفی محصولات می آید و در این سالن کنترل کیفیت قطعات و عملکرد خودرو در پیمایش ۵۰ کیلومتر بررسی می شود. دقت کنید که این بخش جدا از کنترل کیفیت خط تولید عمل می کند و قرار است ایراداتی را که از کنترل کیفیت خط گذشته اند شناسایی کند. براساس آمار ارائه شده در این شرکت، متوسط ۲.۷ ایراد در خودرو شناسایی می شود. این درحالی است که متوسط جهانی در این مورد ۱.۵ ایراد است و این یعنی ما در تولید خودرو، محصولات پر ایرادتری نسبت به نُرم جهانی تولید می کنیم. اما مشکل اصلی این نیست و مشکل از جایی عمیق می شود که بدانیم حدود ۵۰ درصد ایرادات شناسایی شده در هفته پایانی مربوط به قطعات می شود! به طور کلی، ایردات خودرو به سه بخش ایردات قطعات، ایرادات مهندسی و ایرادات فرآیند (مونتاژ) تقسیم می شوند و نمودار زیر به ما نشان می دهد سهم قطعات در ایرادات این خودروساز به شدت زیاد است. مشکلات مهندسی و تولید را می توان با نظارت بر فرآیند کاهش داد، اما ایرادات قطعه ریشه های عمیق تر در زنجیره تأمین دارد.

تحریم و تأثیر آن در کیفیت قطعات

به طور کلی، در بحث تولید و یا تأمین قطعات دو المان شاخص را داریم. اولین المان تأمین متریال برای تولید قطعات است و دومین المان واردات برخی قطعات خاص (و در نهایت انتقال تکنولوژی) است که هنوز داخلی سازی نشده اند و یا امکان داخلی سازی ندارند. تحریم ها باعث شده است در سال های اخیر تأمین متریال مرغوب برای قطعه ساز میسر نباشد. مثلاً فلان قطعه ساز تا چند سال پیش متریال اولیه تولید خود را از یک کشور اروپایی تأمین می کرده و حالا مجبور است این متریال را از تأمین کننده چینی با واسطه به ایران وارد کند. در مورد واردات برخی قطعات هم همین داستان را داریم و عملاً تحریم ها باعث شده است واردات بهترین قطعه موجود در بازار جهانی برای خودروساز و تأمین کننده قطعه ممکن نباشد.

نکته جالب در مورد زنجیره تأمین قطعات

جالب است بدانید بسیاری از قطعاتی که در خودروهای داخلی استفاده می شود را قطعه سازانی تأمین می کنند که خود زیرمجموعه همان خودروساز هستند. این ساختار به صورت حتمی زمینه ساز بی کیفیتی می شود و اعمال تحریم ها هم مزید بر علت در این موضوع شده است. در مراسمی که از آن صحبت شد، مدیر بخش کیفی شرکت اشاره کرد که: «ما سعی می کنیم تأمین کننده ای که قطعه اش دچار مشکل است را وادار به بهبود کیفیت کنیم و یا قطعه ساز دیگری را در آن بخش برای ایجاد رقابت و بهبود کیفیت اضافه کنیم.»، اما عملاً می دانیم با وجود شرایط تحریمی و این موضوع که قطعه ساز خودش هم زیرمجموعه خودروساز است، زمینه کافی برای تولید قطعات بی کیفیت فراهم می شود. پرسش دیگری که شاید برای شما هم پیش آید این است که در شرایطی که در محصولات این خودروساز بزرگ کشور، ۲.۷ ایراد آن هم فقط در ۵۰ کیلومتر پیمایش شناسایی می شود، چه طور شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران، ISQI، ستاره های کیفی را به این محصولات می دهد؟ یعنی تحریم ها حتا ذره ای آسیب به کیفیت محصولات داخلی نزده است؟

دقت کنید در این گزارش ما به آماری استناد کرده ایم که خود خودروساز آن را ارائه داده است و این بهترین عملکرد آن خودروساز در چند ماه اخیر است. ذکر این نکته هم لازم است که قطعاً داخلی سازی قطعات به خودی خود امری مفید به حساب می آید، اما در صورتی مفید است که قطعات تولیدشده کیفیتی مشابه قطعه تراز اول دنیا را داشته باشد.

این گزارش به ما نشان داد که اگر مسئولی در حوزه خودرو بگوید: «تحریم ها بی اثر هستند» قطعاً شعار داده است و آمار نشان می دهد این حرف اصلاً کاشناسی شده نیست. باید بپذیریم تحریم ها در این سال ها به صنعت خودروی ما آسیب جدی وارد کرده است و هزینه این آسیب را قطعاً مردم پرداخت می کنند و مجبور هستند با هر سطح کیفی در محصولات بازار کنار آیند.

محمدرضا پاداش

پایگاه خبری اسب بخار