پایگاه خبری اسب بخار
مرجع تخصصی اخبار و ویدیو خودرو

روغن های پایه گیاهی (Plant – Based Oil)

به طور کلی، سهم چشمگیری از آلودگی های محیط زیستی ناشی از تولیدات نفتی، مربوط به روغن ها و روانکارهای پایه نفتی (Petroleum – Based) به کاررفته در خودروها و لوازم نقلیه است.

در این روغن ها از افزودنی هایی استفاده شده است که عمده خطرهای زیست محیطی ناشی از روغن ها به خاطر وجود همین افزودنی هاست. اما در کنار روغن های پایه نفتی، روغن های پایه گیاهی (Plant – Based Oil) وجود دارند که به علت تجدیدپذیر بودن در طبیعت، جایگزین مناسبی برای روغن های پایه نفتی محسوب می شوند. ساختار این روغن ها به گونه‌ای‌ست که با محیط زیست سازگارند و به راحتی و با سرعت بیش تری نسبت به روغن های پایه نفتی تجزیه می شوند.

ایده تولید و به کارگیری روغن های پایه گیاهی به اواخر جنگ جهانی دوم برمی گردد، اما عملی سازی آن در سال ۱۹۹۱ شروع شد و تولید آن در مقیاس بیش تری صورت گرفت. با وجود گذشت حدود ۳۰ سال از شروع تولید روغن های پایه گیاهی، هنوز هم درصد زیادی از روغن های موجود در بازار را روغن های پایه نفتی تشکیل می دهند.

چند درصد از روغن های پایه گیاهی در بازار از گیاهان تولید می شوند؟

روغن های پایه گیاهی موجود در بازار به طور کامل و صددرصد از روغن های گیاهی تشکیل نشده اند، بلکه درصدی از آن ها را روغن های پایه گیاهی تشکیل می دهند. علت ترکیب روغن های پایه گیاهی با روغن های سنتتیک (Synthetic) و معدنی (Mineral) این است که اگر مولکول های روغن های پایه گیاهی در معرض دماهای بالا قرار گیرند شکسته می شوند و خاصیت خود را از دست می دهند. به همین دلیل است که روغن های پایه گیاهی را با روغن های سنتتیک و معدنی که پایه نفتی دارند و همچنین افزودنی هایی (Additive) دارند، ترکیب می کنند تا در دماهای بالا خاصیت روانکاری خود را حفظ کنند.

در گذشته، درصد روغن های پایه گیاهی، در مصارفی که دمای محیط عملکردی آن ها بالاست، حدود ۲۲ درصد بود و اکنون با توجه به تغییر تکنولوژی ساخت این روغن ها به حدود ۳۰ درصد رسید. در بخش های دیگری از خودرو که روغن دمای بالایی را تجربه نمی کند سهم روغن های پایه گیاهی بیش تر می شود ، برای مثال، در بخش های هیدرولیکی خودرو که دمای عملکردی روغن زیاد نیست سهم روغن های پایه گیاهی به حدود ۸۰ درصد روغنی که در بازار به عنوان روغن های پایه گیاهی شناخته می شود می رسد. تشخیص روغن های پایه گیاهی از روی ظاهر کار سختی است، اما می توان از بوی روغن تشخیص داد که روغن مورد نظر پایه نفتی است یا پایه گیاهی. بوی روغن های پایه گیاهی با دیگر روغن ها تفاوت خاصی دارد و به راحتی قابل تشخیص است.

به کارگیری این روغن ها چه تأثیری در میزان خوردگی اجزای موتور دارد؟

برخی از ویژگی این نوع روغن ها موجب می شود در برابر خوردگی اجزایی که با آن ها در تماس اند مقاومت کنند.

۱. سبک بودن روغن های پایه گیاهی باعث می شود این روغن ها در دماهای پایین نیز در حالت مایع باقی بمانند و عمل روانکاری را به خوبی انجام دهند.

۲. چسبندگی بالای این نوع روغن ها موجب می شود به دیواره سیلندر و پیستون ها بچسبند تا این بخش ها حتا وقتی که موتور خودرو برای فواصل زمانی طولانی مورد استفاده قرار نمی گیرد هم روغن کاری شود و از خوردگی آن ها کاسته شود.

۳. میل به شکسته شدن به مولکول های کوچک تر و همچنین اسیدی شدن در این روغن ها بسیار کم تر است و همین ویژگی باعث می شود در اثر آلوده شدن یا اختلاط با سوخت و مایعاتی که در موتور قرار دارند کم تر اسیدی شوند و به دنبال آن خوردگی کم تری نیز ایجاد کنند.

تمام ۳ ویژگی بالا موجب می شود روغن به کاررفته بلافاصله پس از روشن شدن موتور به خوبی کار کند و از پوسیدگی اجزای فلزی موتور جلوگیری به عمل آورد.

چرا این نوع روغن ها با محیط زیست سازگارند؟

علاوه بر ویژگی های گفته شده، روغن های پایه گیاهی ویژگی هایی دارند که آن ها را به روغن های دوست دار محیط زیست بدل می کند. این ویژگی ها عبارتند از:

۱. انرژی لازم برای فرآوری این روغن ها کم تر است و همچنین در آن ها از افزودنی های کم تری برای افزایش کارایی استفاده می شود.

۲. تجزیه این روغن ها در هوای آزاد به نسبت روغن های پایه نفتی سریع تر صورت می گیرد و میزان تخریب محیط زیستی این روغن ها کم تر است.

چه نوع گیاهانی قابلیت این را دارند که از آن ها روغن های پایه گیاهی تولید شود؟

برای تولید چنین روغن هایی نیاز است گیاهانی مورد استفاده قرار گیرند که نسبت به حجم شان روغن زیادی در خود ذخیره کنند. به همین منظور، از دانه های سویا (Soybean) و گیاه کانولا (Canola) برای این کار استفاده می شود. در این گیاهان اصلاحات ژنتیکی ای انجام شده است تا این گیاهان بتوانند هم نسبت به قبل روغن بیش تری تولید کنند و هم خاصیت روانکاری بهتری از خود نشان دهند.

از بین کانولا و سویا، روغن هایی که از کانولا تولید می شوند کارایی و خواص بهتری دارند. روغن های کانولا، هم از نظر قیمت و هم از نظر کیفیت می توانند با روغن های سنتتیک و معدنی رقابت کنند. در آزمایش های انجام شده بر روی این روغن ها، نتایجی به دست آمد که باعث شگفتی شد؛ به کارگیری روغن های پایه گیاهی در موتور لوازم نقلیه نه تنها موجب روانکاری بهتر و کاهش اصطکاک شد، بلکه اندکی باعث کاهش مصرف سوخت و همچنین آلاینده های ناشی از احتراق هم شد که علت این کاهش به کم تر شدن اصطکاک درون موتور مربوط است.

محمد جبارزاده شیاده

پایگاه خبری اسب بخار