شورای رقابت؛ بختکی که از بازار خودرو دست نمی کشد

دستورالعمل شورای رقابت
دستورالعمل شورای رقابت

به تازگی، آخرین دستورالعمل شورای رقابت در مورد قیمت گذاری و نحوه عرضه خودرو منتشر شده که ایرادات زیادی به آن وارد است.

فونیکس آریزو 8 فونیکس آریزو 8

شورای رقابت این روزها حسابی در کانون توجه های صنعت خودرو بوده است، چراکه این شورا شرایط فعلی عرضه (به خصوص عرضه در بورس کالا) را نمی پسندد و می خواهد تغییراتی بنیادین در این روند ایجاد کند. حالا دستورالعمل جدید این شورا منتشر شده است که همه خودروسازان ملزم به رعایت آن هستند. البته قابل پیش بینی است که این دستورالعمل هم گره گشا نخواهد بود و این وضعیت تنها با افزایش حقیقی عرضه (و نه فقط روی کاغذ) بهبود پیدا خواهد کرد. با وجود این که تقریباً همه مسئولان راه حل خروج از این بحران و وضع فعلی بازار را می دانند، اما حالا شورای رقابت دستورالعمل جدیدی برای قیمت گذاری و عرضه تعیین کرده است که در ادامه ایرادات وارد به این دستورالعمل را بررسی می کنیم.

مدیران 777 مدیران 777

بررسی فرمول طلایی شورای رقابت

دستورالعمل شورای رقابت
دستورالعمل شورای رقابت

در دستورالعمل جدید شورای رقابت که برای تمام خودروهای تولیدی، مونتاژی و وارداتی در نظر گرفته شده است، فرمول زیر تحت عنوان شاخص رقابت پذیری دیده می شود که به توضیح و تفسیر آن می پردازیم.

𝐶𝐼=(𝑃𝑏-𝑃𝑑)/𝑃𝑏×۱۰۰

دستورالعمل شورای رقابت
دستورالعمل شورای رقابت

در این فرمول، CI شاخص رقابت پذیری است. متغیر 𝑃𝑏 قیمتی است که براساس مقایسه خودرو با حداقل سه خودروی مشابه در بازار جهانی در نظر می گیرد و متغیر 𝑃𝑑 قیمتی است که سازمان حمایت براساس محاسبات کارگروه خودرو تصویب کرده است و بر این اساس، شاخص رقابت پذیری تعریف می شود. به زبان ساده تر، اختلاف قیمت تعیین شده توسط سازمان حمایت و معیار قیمتی (حداقل سه محصول مشابه در بازار جهانی) نباید از ۲۵ درصد بیش تر باشد. مشخص نیست شورای رقابت این فرمول را دقیقاً بر چه اساسی به دست آورده، اما ایرادات اساسی زیر به آن وارد است:

۱. در این فرمول مشخص نیست که محصولات مورد نظر با محصولات چه بازاری مقایسه می شوند. برای مثال، سایپا کوییک قرار است با چه خودرویی در کدام بازار مقایسه شود؟ آیا اصلاً این مقایسه منطقی است؟ به نظر می رسد در این بخش برای بسیاری از خودروهای داخلی مشابهی نداریم و این قیمت سازی ممکن نخواهد بود.

۲. به نظر می رسد در این فرمول تعرفه های واردات (چه برای مونتاژکاران و چه برای واردکنندگان) درست و دقیق در نظر گرفته نشده است. این در حالی است که متغیر خودروهای همرده در بازارهای خارجی برای این نوع خودروها بدون چالش محاسبه می شود، اما باقی المان های مؤثر بر قیمت تمام شده در نظر گرفته نشده اند.

۳. در این دستورالعمل اصلاً به ماهیت بازار توجه نشده و به این موضوع دقت نشده است که در نهایت، عرضه و تقاضا هستند که بازار را می سازند و با این دستورالعمل ها نمی توان قاعده ها را تغییر داد.

بورس کنار می رود؟

دستورالعمل شورای رقابت
دستورالعمل شورای رقابت

اگر شما در ماه های اخیر بدون نگاه سرمایه ای به دنبال خرید خودرویی صفر از کارخانه بودید، چه راهی را انتخاب می کردید؟ احتمالاً یا در قرعه کشی های لاتاری مانند خودروسازان شرکت می کردید و یا از مسیر بورس کالا خرید خود را انجام می دادید. با در نظر گرفتن این نکته که برنده شدن در لاتاری خودرو خوش شانسی بسیار می خواهد، پس مسیر بورس کالا به نظر منطقی تر بود. البته بورس کالا بهترین روش عرضه نیست، اما به نظر می رسید مسیر بهتری در شرایط فعلی وجود ندارد. با این حال اما شورای رقابت در دستورالعمل جدیدش اصلاً از بورس کالا صحبتی نکرده است و دوباره بحث سامانه یکپارچه را می بینیم. البته در خصوص این دستورالعمل، سازمان بورس اعلام کرده است که ما تا بالاترین سطح ممکن این روش را لغو خواهیم کرد. باید دید جنگ جدید بورس کالا و شورای رقابت به کجا ختم می شود.

محدودیت های بی اثر

دستورالعمل شورای رقابت
دستورالعمل شورای رقابت

همان طور که در سال های اخیر محدودیت های سفت و سخت را برای متقاضیان خرید خودرو داشتیم، این محدودیت ها در این مدت تأثیر چندانی در بازار نداشته و فقط باعث اتفاق هایی عجیب مثل خرید کارت ملی شده است. شورای رقابت همچنان محدودیت ها را ادامه داده و تنها بعضی از جزییات را تغییر داده است. ماندن سند در رهن کارخانه به مدت یک سال، موجود شدن مبلغ (بسته به فروش یا پیش فروش) در حساب وکالتی، نداشتن امکان صلح حواله خودرو، نداشتن پلاک فعال و… همچنان شرایطی هستند که برای عرضه خودرو در نظر گرفته می شود. همچنین متقاضیانی که به مدت ۴۸ ماه از ایران خودرو و سایپا و ۲۴ ماه از خودروسازان خصوصی خرید داشته اند، امکان ثبت نام ندارند.

محدودیت های فوق همیشه با مدل های مختلف وجود داشته اند، اما تجربه نشان داده است مشکل بازار با این محدودیت ها حل نخواهد شد. کاش شورای رقابت و تمام نهادهای مؤثر بر خودرو، تمام توان را بر افزایش عرضه می گذاشتند چون تنها راه رهایی از این وضعیت در بازار خودرو همین است. در صورت اجرایی شدن دستورالعمل جدید شورای رقابت، به نظر می رسد راه برای افزایش قیمت محصولات ایران خودرو و سایپا هموار شده است. اگر قرار بود شورای رقابت با افزایش قیمت این دو خودروساز همیشه شاکی موافقت کند، نیاز به ساختن فرمول عجیب و تدوین دستورالعمل جدید نبود و کافی بود با افزایش قیمت موافقت شود.

حالا باید دید واکنش خودروسازان و بورس کالا به این دستورالعمل چیست و نهایتاً چه مسیری برای عرضه خودرو در نظر گرفته می شود، اما آن چه از حالا مشخص است این است که دستورالعمل جدید چیزی را تغییر نمی دهد و با این دستورالعمل امیدی به بهبود وضعیت بازار خودرو نیست. شورای رقابت در اقدامات اخیر خود همه چیز را پیچیده تر کرده است و به نظر می رسد این بختک بازار خودرو همچنان دست بردار نیست. مشخص نیست این شورا چه زمانی می خواهد تصمیمی منطقی برای بازار و قیمت گذاری خودرو داشته باشد.

۴.۲ امتیاز از ۱۶ رای

تازه ترین اخبار و ویدیوهای خودرویی را در کانال تلگرام و اینستاگرام اسب بخار دنبال کنید.