پایگاه خبری اسب بخار
مرجع تخصصی اخبار و ویدیو خودرو

بازگشت خودرو به نقش اصلی در بازار

با توجه به جذابیت های منفی بازار خودرو به نظر می رسد حرکت موازی و توأمان افزایش تولید و عرضه در کنار مالیات عایدی بر سرمایه، می تواند مقدمات بازگشت خودرو به نقش اصلی در بازار را فراهم کند.

به گزارش پایگاه خبری اسب بخار، بسیاری از منتقدان وسوسه کننده بودن قیمت های بازار را در کنار عواملی مانند عدم تعادل عرضه و تقاضا، دلیل اصلی تبدیل خودرو از کالای سرمایه ای به کالای مصرفی می دانند. این تنها دلیل نیست، بلکه بحران ناشی از تحریم طی سال های گذشته و اثرات آن بر اقتصاد کلان را می توان علت اصلی در به وجود آمدن شرایط فعلی بازار خودرو دانست.

پس از تحریم مستقیم صنعت خودروسازی کشور با خروج یک جانبه آمریکا از برجام، صنعت خودروسازی کشور با بحران روبه‌رو شد. پیش از این، بسیاری از خودروسازان داخلی پیرو برجام با خودروسازان بزرگ و کوچک قرارداد همکاری منعقد کرده بود. این همکاری منجر به برنامه ریزی های بلندمدت تولید شده بود. آن ها از یک سو، برای تأمین قطعات مورد نیاز سفارش گذاری های داخلی و خارجی کرده بودند و از سوی دیگر، برای تأمین بخشی از نقدینگی پیش فروش انجام داده بودند. در کنار تولیدکنندگان، واردات خودرو نیز با استقبال همراه شده بود. فعالان این بخش نیز پس از رونمایی و معرفی محصولات جدید، با توجه به استراتژی های فروش شرکت ها، اقدام به پیش فروش محصول کرده بودند.

خودروسازان بزرگ کشور نیز پیرو توافق ها و همکاری های سابق باز هم سراغ شرکای قبلی رفته و محصولات جدیدی را به خطوط تولید آورده و معرفی کرده بودند. به موازات این تولیدات، آن ها نیز شرایط فروش متنوعی را اعلام کرده بودند،‌ اما با تهدید و تحکم آمریکا، صنعت خودروسازی کشور یک باره با خروج شرکای خارجی و مسدود شدن راه های عادی ارتباطی بین المللی مواجه شد. پیش از آن نیز دولت وقت به بهانه عدم خروج ارز از کشور، واردات را ممنوع کرده بود. هر چند خودروسازی کشور با شوک روبه‌رو شده بود، اما با توجه به سفارش گذاری های صورت گرفته از طرف تولیدکنندگان و واردکنندگان کمبود تولید و عرضه تا اواخر سال ۹۷ چندان خود را نشان نداد. با خالی شدن موجودی انبارها و آغاز اثرگذاری بیش تر تحریم ها بر اقتصاد کلان کشور، ناگهان بازار خودرو متأثر از افزایش نرخ ارز، تورم و افزایش بیش از اندازه تقاضا همراه شد.

این تقاضا غیر از نقشی که خودرو در حفظ ارزش دارایی ها و ارزش سرمایه ها ایفا می کرد، به دلیل تثبیت قیمت ها، شکاف زیادی بین قیمت کارخانه و بازار ایجاد کرده بود. از یک سو، اختلاف قیمت و تضمین صددرصدی سودهای آن‌چنانی در کنار افزایش روزبه‌روز قیمت خودرو باعث شد رفته‌رفته خودرو از کالایی مصرفی به کالایی سرمایه های و در مدتی کوتاه تبدیل به کالایی سوپر سرمایه ای شود. در این شرایط، خودروسازان دولتی و غیر دولتی عزم خود را برای دور زدن تحریم ها و بی اثر نشان دادن آن جزم کردند. هر چند توانستند در تولید به موفقیت هایی دست پیدا کنند، اما به دلیل بازار هنوز متعادل نشده بود. قیمت ها بالا بودند و تقاضاهای غیر مصرفی بیداد می کردند. در این شرایط مسئولان از یک سو، چاره کار را در افزایش تولید و عرضه و از سوی دیگر، در کنترل عرضه دیدند. به همین دلیل هم از اواخر سال گذشته فروش خودرو از طریق سامانه عرضه یکپارچه انجام گرفت. با این حال، هنوز بازار خودرو برای بسیاری از سرمایه های سرگردان جذاب بود.

در این شرایط، دولت طرح مالیات بر عایدی سرمایه را تدوین و به مجلس تقدیم کرد، مجلس نیز با تحلیل جوانب امر در ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ آن را مصوب کرد. این طرح هم‌اکنون در شورای نگهبان در حال بررسی است و بنا بر شنیده بزودی تصویب و اجرا خواهد شد. با اجرایی شدن این طرح مالیات ستانی از از داد وستد خودروهای آغاز خواهد شد. کاهش سود به طور طبیعی منجر به عدم تمایل به ادامه حضور در بازار خودرو خواهد شد.

به بیان دیگر، با توجه به طرح مالیات بر عایدی سرمایه و افزایش تولید و عرضه به بازار، آرام‌آرام تقاضاهای سفته‌بازانه و رانت‌محور از بازار خارج خواهند شد. این خروج منجر به کاهش فشار بر طرف عرضه می شود، در نتیجه، با تداوم طرح های عرضه در سامانه فروش یک پارچه و پوشش تقاضاهای واقعی، قیمت ها به ناچار عقب نشینی می کنند.

در این میان، آیا باز هم خودرو برای فعالیت های سوداگرانه و کسب سود بادآورده مناسب و دلربا خواهد ماند؟ به طور طبیعی، پاسخ این پرسش منفی است، چراکه با خروج تقاضاهای مصرفی و غیر مصرفی، عرضه و تقاضا به نقطه تعادل خواهند رسید. خودرو نیز با بیدار شدن از خواب مصنوعی، دیگر توان ماندن در قامت کالایی سرمایه ای را نخواهد داشت و به همان نقش سابق، مصرفی بسنده خواهد کرد، یعنی به نقش اصلی خود بازمی گردد.

البته باید در نظرداشت که اگر تولید و عرضه مداوم و مستمر نباشد و باز هم میان عرضه و تقاضا شکاف ایجاد شود، این طرح هم شاید همانند بسیاری از طرح های دیگر منجر به نتیجه مثبت نشود. بنابراین به نظر می رسد از همین حالا متولیان و مسئولان، پیش نیازهای افزایش تولید و عرضه های مستمر را تدارک دیده اند، در غیر این صورت، باز هم بازار شاهد تبدیل خودرو از کالایی مصرفی به سرمایه ای خواهد شد.