پایگاه خبری اسب بخار
مرجع تخصصی اخبار و ویدیو خودرو

تیشه خودروسازی رانتی بر ریشه کیفیت و استاندارد

چند سالی می شود که نقش استاندارد در خودروسازی کشور رو به پررنگ شدن حرکت می کند و همین مسئله موجب شد تولید تعدادی خودرو متوقف شود و برخی ملزومات ایمنی به اجبار روی پلتفرم هایی که سال هاست از خطوط تولید اصلی خود خارج شده اند قرار می گیرد تا استانداردهای اجباری اخذ شود؛ اما این روند می تواند به کیفی سازی و استاندارد منجر شود و یا تنها روشی شده است برای پاک کردن صورت مسئله؟

به گزارش پایگاه خبری اسب بخار، صنعت خودروی کشور در سال های اخیر هیچ گاه از پدیده رانت و انحصار فاصله چندانی نگرفته و همین مسئله موجب شده است ساختار انحصاری بر رفتار این صنعت تأثیری جدی بگذارد. یکی از مهم ترین پیامدهای رشد انحصاری یک صنعت این است که توان رقابت در آن صنعت به شدت کاهش می یابد و این کاهش توان رقابت از آن جایی نشئت می گیرد که صنعت انحصاری به دلیل نبود رقبای مختلف، می تواند هر آن چه را تولید کند به سادگی به فروش برساند و در نهایت نیز نگران آن نباشد که آیا تولیداتش مشتریان را راضی می کند یا خیر؟

در این بین، زمانی که صنعتی به فروش تولیدات خود با تکیه بر انحصار اطمینان داشته باشد، دیگر دشواری های مسیر پیشرفت و توسعه تکنولوژیک را به جان نخواهد خرید و تنها به افزایش حاشیه سود خود می پردازد. حاشیه سودی که بخش مهمی از آن خرج پایدار ماندن انحصار خواهد شد و رانت های جدیدی ایجاد می کند تا مبادا از سفره انحصار محروم شود. هنگامی که پیشرفت و توسعه جای خود را به انحصار و رانت می دهد، استاندارد هم یک خواسته نابه‌جا به شمار می رود و نمی توان انتظار داشت صنعتی که از نبود پیشرفت و تکنولوژی سود می برد و با در دست داشتن یک بازار انحصاری به کسب درآمد می پردازد، قدم در راستای توسعه بردارد. در چنین ساختاری مطالبه استانداردهای جدید از این صنعت نمی تواند کار به جایی ببرد، چراکه تولیدکنندگان در نهایت با نصب چند قطعه که از بازارهایی مانند چین خریداری می کنند، تولیدات خود را به اجبار و با هر ترفندی با استانداردهای جدید مطابق می کنند و پس از آن نیز احتمالاً قیمت تولیدات خود را چند برابر هزینه‌کرد، بالا می برند و خودرویی که تنها در ظاهر استاندارد شده است، با قیمت هایی گزاف به دست مشتری می رسد.

این در حالی است که اگر دولت بخواهد به واسطه استاندارد، تولید خودرویی را متوقف کند، خودروسازان جایگزینی برای خودروی متوقف شده ندارند و سال هاست که تولیدات خودروسازی های داخلی با استفاده از چند پلتفرم مشخص انجام می شود و پافشاری دولت بر استانداردها می تواند خودروسازان را به تعطیلی بکشاند که این امر نیز با توجه به شرایط اقتصادی کشور برای دولت ممکن نیست. شرایط موجود، مطالبه گران را از هر فعالیتی بازمی دارد، چراکه اگر شخصی خواستار استانداردهای جدید باشد، مردم از گران تر شدن قیمت ها و خودروسازان از سختی کار خواهند گفت و اگر هم به استاندارد نپردازد به تولید بی کیفیت و جامانده از تکنولوژی که با جان مردم بازی می کند دامن خواهد زد. این چنین است که چرخه انحصاری تولید خودرو، که بازار را تشنه و نیازمند کرده است، از اهرم مردم نیز استفاده می کند تا اهداف خود را در ادامه وضعیت موجود دنبال کند.

به عبارت دیگر، خودروساز خودروی غیر استاندارد تولید می کند و آن را در انبار خود نگه می دارد و پس از آن که مردم مدت ها منتظر تحویل این خودروها ماندند، تولیدات خود را بدون اخذ استانداردها و با تکیه بر تقاضای روزافزون مردم روانه بازار می کند، چراکه در این شرایط اگر تحویل را به انجام نرساند، موجی از اعتراض مشتریان ایجاد خواهد شد. مشتریانی که هیچ جایگزینی ندارند و به ناچار برای برطرف کردن نیاز خود باید از همین تولیدکنندگان انحصاری خرید کنند. به این صورت است که تولیدکننده می تواند با تکیه بر اهرم مردم هم رسانه ها را تحت تأثیر قرار دهد و هم از دولت باج بگیرد و بدون اخذ استانداردها تولیدات خود را به فروش برساند.

همه این فرآیند، محصول یک اقتصاد انحصاری است و تا زمانی که این چرخه متوقف نشود، نباید انتظار داشته باشیم خودروها استاندارد و پیشرفته باشند و در این شرایط شاید بهترین استاندارد این است که انحصار از صنعت خودرو برچیده شود، استانداردی که می تواند خط بطلانی باشد بر این عقب ماندگی چندین ساله و تولیدکنندگان را وادار به تولید محصولات باکیفیت کند، استانداردی که می تواند رقابت را به صنعت بازگردانَد و تولیدکنندگان را مجاب کند که به جای هزینه برای رانت، برای ورود تکنولوژی و استفاده از نخبگان و جوانان ایده پرداز هزینه کنند، استانداردی که می تواند بازار خودرو را از یک بازار سیاه و مافیایی به یک بازار مصرفی و بدون دغدغه برای مردم بدل کند، استانداردی که اگر در راستای آن حرکت نکنیم، روز به روز شاهد افول بیش از پیش صنعت خودرو و اجزای بازار آن خواهیم شد.