پایگاه خبری اسب بخار
مرجع تخصصی اخبار و ویدیو خودرو

نکات مهم در مورد گیربکس ها که باید بدانید

این روزها در بازار خودروی ایران شاهد تنوع زیادی در نوع گیربکس هستیم، به همین جهت روز به روز به تعداد تعمیرکاران گیربکس های مختلف اضافه می شود.
در این میان هزینه تعمیر گیربکس خودرو بسیار زیاد است، مخصوصاً در نوع اتوماتیک این هزینه سر به فلک می کشد و باتوجه به کمبود قطعات خودروهای خارجی ، قطعات بسیاری از گیربکس های خودروهای خارجی، یافت نمی شود. از سویی تقریباً اکثر گیربکس هایی که تعمیر می شوند دیگر مانند روز اول نیستند و از حالت پلمپ و فابریک خود خارج می شوند، و البته این قضیه در قیمت خودرو در بازار نیز تأثیر گذار است. پس باتوجه به مواردی که ذکر کردم باید بسیار مراقب گیربکس خودروی خود باشیم تا از هزینه های گزاف تعمیرات و قطعات آن در امان باشیم.
در این متن نکاتی کلیدی برای مراقبت از گیربکس های مختلف را جمع آوری کرده ایم، امیدواریم رعایت این نکات در طول عمر و سلامت گیربکس خودروی شما مؤثر باشد.
گیربکس دستی:
مراقبت از گیربکس های دستی نسبت به گیربکس های اتوماتیک بسیار ساده تر است و فقط با رعایت چند نکته ساده می توانیم از گیربکس خودروی خود مراقبت کنیم.
۱- هنگام گیر کردن در ترافیک بهتر است دنده را خلاص کنیم و از نگه داشتن پدال کلاچ خودداری کنیم، زیرا با فشار دادن پدال کلاچ، بلبرینگ کلاچ درگیر می شود.

اگر در ترافیک ها برای قطع کردن انتقال قدرت میان میل لنگ و گیربکس از عمل کلاچ گیری استفاده کنیم، در طولانی مدت روغن درون بلبرینگ کلاچ از بین می رود و هنگامی که روغن درون آن خاصیت روانکاری خود را از دست بدهد، بلبرینگ خشک کار می کند و هنگام کلاچ گرفتن صدایی از خود تولید می کند.

۲- زمان مناسب تعویض روغن گیربکس را به خاطر داشته باشیم و در زمان مقرر نسبت به تعویض آن اقدام کنیم.

۳- هنگام تعویض دنده به آرامی دسته دنده (Lever) را جا به جا کنیم زیرا در جا به جایی سریع احتمال شکستن شیفتر زیر دنده بالا می رود.

۴- هنگامی که عمر دیسک و صفحه کلاچ تمام شد نسبت به تعویض آن اقدام کنیم، زیرا هنگامی که صفحه کلاچ تقریباً تمام شده باشد خودرو دیگر شتاب سابق را ندارد و از سربالایی ها نمی تواند عبور کند به همین جهت مصرف سوخت خودرو بالا می رود. راه دیگر تشخیص عمر صفحه کلاچ این است که با دنده ۴ یا ۳ شروع به حرکت کنیم، اگر با رها کردن آهسته کلاچ، خودرو حرکت کرد و خاموش نشد، معلوم می شود که عمر صفحه کلاچ تمام شده است اما اگر خاموش شد، صفحه کلاچ سالم است.

گیربکس اتوماتیک:
در گیربکس های اتوماتیک باید با حساسیت بیش تری نسبت به گیربکس های دستی رفتار کنیم و در زمان مناسب قطعات تعویضی آن را تعویض کنیم.
۱- زمان و کارکرد مناسب برای تعویض روغن گیربکس، به نوع خودرو و شرایط رنندگی بستگی دارد که این مقدار حدود ۵۰ تا ۶۰ هزار کیلومتر است، اما ابتدا بهتر است به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید تا از مقدار دقیق آن اطلاع یابید.
۲- هنگام قرارگیری در سرازیری نباید دنده را خلاص (N) کنیم، زیرا این عمل به گیربکس فشار وارد می کند. بهتر است با قرار دادن دنده در حالت دستی و انتخاب دنده های سنگین تر، از افزایش سرعت خودرو جلوگیری کنیم، با این کار عمل ترمزگیری کم تر انجام می شود و سایش لنت ترمز نیز کم تر می شود، البته باید توجه داشت که دورموتور نباید زیاد بالا برود زیرا با بالا رفتن بیش از اندازه دورموتور به کلاچ ها و باندهای گیربکس فشار وارد می شود.

برخی از راننده ها فکر می کنند با خلاص کردن دنده (N) در سرازیری از مصرف سوخت کاسته می شود، در صورتی که این چنین نیست، زیرا ECU پس از مدتی تشخیص می دهد که موتور نیازی به تولید قدرت ندارد و به انژکتور دستور می دهد تا پاشش سوخت را قطع کند.
۳- قبل از قرار دادن دنده در حالت پارک باید ترمزدستی را بکشیم تا از درگیر شدن دنده پارک جلوگیری کنیم.

زیرا اگر دنده پارک درگیر شود به دنده انتهای گیربکس (Parking Pawl) تنش وارد شده و موجب خرد شدن آن می شود. از سویی اگر دنده پارک درگیر باشد و خودرو توسط خودرویی دیگر مورد اصابت قرار گیرد تنش واردشده به دنده پارک بسیار بیش تر از حالت قبل است (توجه داشته باشید که درگیر نشدن دنده پارک به معنای این نیست که دسته دنده در حالت پارک نباشد، بلکه منظور این است که دنده انتهایی گیربکس به علت این که ترمزدستی کشیده شده است تحت تنش نباشد).

۴- باید توجه داشته باشید که هنگام تعویض روغن گیربکس در این مدل از گیربکس ها، نباید کاملاً روغن گیربکس را تخلیه کنیم زیرا تخلیه کامل موجب می شود کامپیوتر گیربکس دچار خطا شود. بدین گونه که گیربکس با روغن کهنه آداپته شده است و هنگامی که روغن کاملاً تخلیه می شود، گیربکس باتوجه به داده هایی که از قبل داشته است نمی تواند درست کار کند و مشکلاتی از قبیل تقه زدن و گاز هرز را به دنبال دارد. برای تعویض روغن گیربکس بهتر است روغن درون کارتل گیربکس را تخلیه کنیم و به مقدار روغنی که درون گیربکس مانده است دست نزنیم، زیرا این عمل موجب می شود روغن تازه با روغن کهنه مخلوط شود و آلودگی روغن باقی مانده، بین روغن تمیز و کهنه تقسیم شود تا از درصد آلودگی درون کل روغن کاسته شود.

۵- بهتر است در ترافیک هایی که احتمال می دهیم حدود ۴۰ ثانیه و یا کم تر طول می کشد، از ترمز برای متوقف نگه داشتن خودرو استفاده کنیم، در غیر این صورت بهتر است دنده را خلاص (N) کنیم تا از داغ شدن روغن گیربکس جلوگیری کنیم.
۶- برای تغییر وضعیت دنده از حالت D به R و یا برعکس حتماً خودرو را به طور کامل متوقف و سپس اقدام به تعویض حالت دسته دنده کنیم، زیرا برای مثال وقتی در حالت D درحال حرکت هستیم جهت کوپلینگ در یک جهت مشخص است و وقتی ناگهان به R تغییر وضعیت می دهیم جهت چرخش برعکس می شود و این تغییر جهت در کوپلینگ برای گیربکس مضر است.
۷- بلافاصله پس از روشن کردن خودرو و درحالی که خودرو در حالت درجا (Idle) کار می کند، دور موتور از حالت نرمال بالاتر است، در این حالت بهتر است صبر کنیم تا دور موتور به حالت نرمال برسد و سپس دسته دنده را از حالت P یا N به حالت D یا R تغییر دهیم، زیرا هنگامی که دور موتور بالاست و دنده را درگیر می کنیم تنش زیادی به کلاچ و باندها وارد می شود، این تنش بر دیگر قسمت های محرک نیز تأثیر می گذارد، بنابراین بهتر است چند لحظه صبر کنیم تا دور موتور به حالت نرمال برسد سپس دنده را در حالت D یا R قرار دهیم.

محمد جبارزاده شیاده / کارشناسی مهندسی مکانیک