پایگاه خبری اسب بخار
مرجع تخصصی اخبار و ویدیو خودرو

بارنامه چیست و چرا مهم است؟

Alt: بارنامه

تقریبا تمام کسانی که در زندگی روزمره با جابه‌جایی بار سروکار دارند، بعد از مدتی یاد می‌گیرند که از شرکت باربری یا راننده حمل بار درخواست بارنامه کنند. این برگه قانونی تمام جزئیات مرتبط با بار را پوشش می‌دهد و شامل اطلاعات کامل در مورد نوع بار، مقدار تعیین‌شده و مقصد محموله است. اگر کمتر با صنعت حمل‌و‌نقل آشنایی دارید یا در فکر ثبت نام وانت برای فعالیت در زمینه حمل بار هستید، این راهنمای کوتاه قطعا برایتان مفید خواهد بود.

بارنامه چیست؟

بارنامه یکی از مهم‌ترین اسناد حمل‌و‌نقل در سراسر دنیاست. این سند قانونی شامل اطلاعات مهمی در مورد محموله است: اینکه بار چیست، چقدر است، از کجا می‌آید، به کجا می‌رود، فرستنده و گیرنده آن کیست و چه کسی محموله را در چه تاریخی از مبدأ به مقصد می‌رساند. این سند را شرکت حمل‌و‌نقل برای فرستنده صادر می‌کند و امضای نماینده مجاز حامل، فرستنده و گیرنده باید پای آن باشد. علاوه‌بر اینها، اطلاعاتی نظیر نوع بسته‌بندی به‌کاررفته، شماره ردیابی سفارش‌های ویژه و دستورالعمل‌های خاص شرکت حمل‌کننده را نیز پوشش می‌دهد.

تاریخچه پرقدمت بارنامه

مردمان رم باستان اولین کسانی بودند که بارنامه را به‌معنای امروزی آن، برای دریافت و حمل بار، ابداع و استفاده کردند. بارنامه‌های آن دوران مخصوص ضبط و ثبت حمل بار به‌وسیله کشتی‌ها بودند و مشخصات کامل بار را شامل می‌شدند. به‌مرور زمان، این سند برای روش‌های مختلف حمل بار رسمی شد تا فارغ از شیوه ارسال محموله، سندی برای ثبت اطلاعات و مشخصات دقیق بار، فرستنده و گیرنده وجود داشته باشد.

اهمیت بارنامه را دست‌کم نگیرید!

اهمیت بارنامه را می‌توان در دو مسئله خلاصه کرد: پوشش جزئیات محموله ارسالی و تفکیک وظایف در کنترل داخلی کسب‌و‌کارها.

مهم است تمام جزئیات لازم برای پردازش دقیق یک محموله در یک سند الزام‌آور قانونی مکتوب شود و در اختیار حامل و فرستنده قرار گیرد تا بعدها بتوان از آن در دعاوی قضایی استفاده کرد. از سوی دیگر، صدور بارنامه موجب تفکیک وظایف کارکنان سازمان می‌شود. همین‌که پای بارنامه را چند مسئول مختلف امضا می‌کنند، از کنترل بیش‌ از حد یک کارمند، مثلا راننده وانت که حامل بار است، جلوگیری می‌کند و احتمال سرقت در تجارت را به حداقل می‌رساند. این روزها که ثبت نام راننده اینترنتی امری رایج است، هرچند مراحل سنجش اعتبار و بررسی سوابق افراد در سامانه ثبت نام رانندگان در شرکت‌های مختلف به‌دقت انجام می‌شود، وجود بارنامه به افزایش اطمینان شما کمک می‌کند.

از همه اینها که بگذریم، بیمه بارنامه را می‌توان نوعی تضمین برای سلامت محموله بار هم در نظر گرفت که خسارت‌های بین‌راهی به بار را جبران می‌کند.

نگاهی دقیق‌تر به محتویات بارنامه

برای آنکه بارنامه به‌عنوان یک سند قانونی موردتأیید باشد، باید شماره سریال بارنامه، نام شرکت صادرکننده، مشخصات بار، فرستنده، گیرنده و راننده را شامل شود. بگذارید کمی بیشتر در مورد هرکدام صحبت کنیم.

۱. شماره سریال و زمان صدور بارنامه

در وهله اول، شماره سریال و تاریخ دقیق صدور بارنامه باید روی برگه مشخص شده باشد. منظور از شماره سریال یک عدد یکتای دوبخشی است که سازمان حمل‌و‌نقل به هر بارنامه می‌دهد. تاریخ و زمان صدور بارنامه نیز برای تعیین موارد قانونی مثل پوشش بیمه‌ای بار و ناوگان بسیار مهم است.

۲. نام شرکت صادرکننده (شرکت حمل بار)

نام شرکت صادرکننده بارنامه (شرکتی که مسئولیت حمل بار را برعهده دارد) باید روی سند بارنامه قید شده باشد. این بارنامه قطعا و حتما باید بیمه شود تا اگر در طول مسیر اتفاقی برای بار ارسالی رخ داد، معادل مبلغ خسارت به شخص تحویل‌دهنده بار پرداخت شود.

۳. مشخصات بار و فرستنده بار

تمام جزئیات مربوط به بار شامل ابعاد بار، وزن آن و محتویات داخل جعبه‌های احتمالی به‌همراه آدرس دقیق و شماره تلفن کسی که بار را تحویل می‌دهد باید در برگه بارنامه ثبت شود. وجود این اطلاعات برای بررسی بار در مقصد و پیگیری درصورت هرگونه نقصان، الزامی است.

۴. مشخصات راننده حامل بار

مورد مهم بعدی اطلاعات راننده است: همان کسی که ثبت نام راننده وانت یا کامیون یا هر وسیله نقلیه را انجام داده و حامل بار آن شرکت باربری است. وجود اطلاعاتی مثل شماره شناسنامه، کدملی، محل سکونت، شماره گواهی‌نامه، محل صدور کارت هوشمند و دفترچه کار راننده اول و دوم روی برگه بارنامه، جلوی سرقت و نرسیدن بار به مقصد را تا حد بسیار زیادی می‌گیرد و اطمینان می‌دهد که محموله در دستان فردی امین به مقصد می‌رسد. وجود شخص راننده هنگام تحویل بار به گیرنده الزامی است.

۵. مشخصات گیرنده بار

برای آنکه بار ارسالی به فرد اشتباهی تحویل داده نشود، مشخصات دقیق و کامل گیرنده باید در بارنامه ثبت شده باشد. معمولا گیرنده پس از پرداخت کرایه راننده و شرکت باربری می‌تواند بار خود را تحویل بگیرد. درصورت دیرکرد گیرنده، شرکت باربری حق توقف ساعتی را در قالب جریمه از او دریافت می‌کند.

چند نوع بارنامه داریم؟

با توجه به وسیله حامل بار، بارنامه را به انواع هوایی، دریایی و راه‌آهن، سراسری و حمل با کامیون تقسیم می‌کنیم.

• بارنامه دریایی: از نامش پیداست که این بارنامه مربوط به جابه‌جایی‌ به وسیله کشتی است و اجازه حمل بار در دل دریا را صادر می‌کند. در بارنامه دریایی مشخصات فرستنده، شرکت حمل‌و‌نقل، نام و ملیت کشتی، محل بارگیری و تخلیه، نوع و وضعیت کالا، وضعیت ظاهری بار و غیره ذکر می‌شود.
• بارنامه هوایی: این بارنامه مربوط به جابه‌جایی بار از طریق پروازهای هوایی است و گیت پرواز فقط با نمایش بارنامه، بار فرستنده را می‌پذیرد. این بارنامه‌ شامل اطلاعات نوع بار، شماره پرواز و تاریخ ارسال است.
• بارنامه راه‌آهن: بارنامه راه‌آهن اجازه جابه‌جایی بار از طریق خط ریلی کشور را صادر می‌کند. در این بارنامه اطلاعات بار، فرستنده، گیرنده، شماره واگن و غیره ثبت می‌شود.
• بارنامه حمل با کامیون: برای حمل بار با کامیون بین هر دو نقطه از کشور، رانندگان کامیون وظیفه دارند این بارنامه را به مأموران پلیس‌راه نشان دهند. اطلاعات روی بارنامه حمل با کامیون عبارت‌اند از: تاریخ صدور و تاریخ حمل، نام و نشانی فرستنده، حامل و گیرنده کالا، وزن خالص و ناخالص بار، هزینه‌های مربوط به حمل و گمرک، اطلاعات مالی حمل بار، اطلاعات مربوط به شخص و خودرو، مشخصات کالا و اسناد ضمیمه.
• بارنامه سراسری: این بارنامه مجوز ارسال بار از سه طریق حمل با کشتی، قطار و کامیون را به فرستنده می‌دهد، بی‌آنکه نوع وسیله نقلیه در هر بخش از مسیر به‌طور دقیق مشخص شده باشد.

قوانین و ضوابط بارنامه در ایران

در جدول زیر قوانین و ضوابط مربوط به شرکت باربری، فرستنده و راننده حامل بار را می‌خوانید.

انواع بیمه بار و نحوه محاسبه در بارنامه

برای تضمین سلامت بارهایی که از طریق سیستم حمل‌و‌نقل جاده‌ای ارسال می‌شوند می‌توان از دو نوع بیمه استفاده کرد: بیمه مسئولیت مدنی و بیمه باربری. اگر در فکر ثبت نام راننده در شرکت‌های باربری یا پلتفرم‌های آنلاین هستید، باید بدانید برای شخص راننده فرقی میان این دو بیمه وجود ندارد و این شرکت باربری است که بهترین نوع بیمه مرسوله را انتخاب می‌کند. معمولا برای بارهای خاص یا دولتی از بیمه باربری استفاده می‌شود و در باقی موارد، بیشتر شرکت‌های باربری از بیمه مسئولیت مدنی استفاده می‌کنند.

برای محاسبه هزینه بیمه ابتدا ارزش محموله را بررسی می‌کنند. تعرفه شرکت‌های بیمه براساس ارزش محموله متغیر است. شرکت‌های باربری هم براساس تعرفه‌ای که شرکت بیمه در اختیارشان قرار می‌دهد، هزینه بیمه بار را محاسبه و لحاظ می‌کنند.

هزینه‌های مربوط به بارنامه

هزینه بارنامه شامل کرایه اصلی حمل بار، هزینه بارگیری کالا، هزینه مربوط به بیمه بار، هزینه جابه‌جایی از مبدأ تا مقصد، هزینه دریافت کد رهگیری، مالیات بر ارزش افزوده و حق کمیسیون است که بخشی از آنها را صاحب بار و بخشی دیگر را شرکت باربری برعهده می‌گیرد. برای مثال کرایه اصلی بار و بیمه را مالک بار و مالیات بر ارزش افزوده را شرکت باربری می‌پردازد. پرداخت حق کمیسون هم برعهده شخص راننده وانت، کامیون یا سایر وسایل و حامل بار تا مقصد است.

شما تابه‌حال با بارنامه سروکار داشته‌اید؟ چه تجربیاتی در این باره دارید؟ نظرات ارزشمندتان را برای ما و همراهان‌مان بنویسید.