پایگاه خبری اسب بخار
مرجع تخصصی اخبار و ویدیو خودرو

چرا خودرو ارزان نمی شود؟

بازار خودرو در کشور ما، مانند بسیاری از بازارها همیشه تابعی از نرخ برابری ریال و دلار بوده است، اما با یک نکته خاص، که تأثیر کاهش ارزش پول ملی همیشه بیش تر از افزایش آن بوده و به عبارت ساده تر، زور گران شدن خودرو در زمان افزایش دلار بیش تر از کاهش قیمت در زمان افت دلار است.

به گزارش پایگاه خبری اسب بخار، میل بازار به افزایش قیمت دلایل مختلفی می تواند داشته باشد، که از میان آن ها، انتظارات تورمی مهم تر از دلایل دیگر است؛ عاملی که بازار را از حالت مصرفی به سرمایه ای می رساند و نقش مهمی در افزایش قیمت ها ایفا می کند.

برای درک بهتر انتظارات تورمی، می توان مثالی را مورد اشاره قرار داد. فرض کنید شما تصمیم دارید با جمع و جور کردن پس انداز خود در یک سال آینده یک دستگاه خودرو خریداری کنید، اگر در کشور بازارها آرام باشند، نرخ تورم هم همچون سال های گذشته باشد و برای سال بعد انتظار افزایش غیرمنتظره ای وجود نداشته باشد، شما یک سال صبر می کنید تا یک خودروی جدید بخرید، اما اگر ببینید قیمت ها در همه بازارها و به خصوص در بازار خودرو در حال افزایش است، ممکن است در تصمیم خود تجدیدنظر کنید. ممکن است بسیاری دیگر از افراد نیز مانند شما فکر کنند، یعنی تصمیم بگیرند خرید خود را جلو بیاندازند و قبل از این که قیمت ها افزایش یابد، خودروی مورد نیاز خود را خریداری کنند. اگر تعداد زیادی از افراد به جای سال آینده، اکنون تصمیم به خرید خودرو بگیرند، خودروسازان با افزایش ناگهانی تقاضا روبه‌رو خواهند شد و از آن جا که قادر به پاسخ‌گویی همه این تقاضاها نیستند، قیمت های خود را بالا خواهند برد. قیمت های بالاتر در مقیاس کلان منجر به افزایش نرخ تورم خواهد شد. افزایش تورم باعث می شود مردم باور کنند که قیمت ها باز هم افزایش خواهد یافت. به چنین چرخه ای بروز انتظارات تورمی گفته می شود و امکان حرکت این انتظارات در راستای تورم افزایشی و کاهشی وجود دارد.

اکنون در نظر بگیرید اقتصاد کشور سال ها تورم شدید و مستمر را تجربه کرده باشد و همه مردم معتقد باشند که هیچ گاه قیمت ها روند کاهشی به خود نخواهند گرفت؛ در این شرایط، انتظارات تورمی به جایی رسیده است که دیگر نمی توان به سادگی آن را متوقف کرد و شاید در این ساختار تأثیرگذاری انتظارات تورمی بر بازارها از خود تورم هم شدیدتر باشد.

به منظور درک مفهوم انتظارات و به طور خاص انتظارات تورمی در مرحله اول نیاز است فرآیند سیاست گذاری مورد بررسی قرار گیرد. سیاست های اقتصادی از عوامل مختلف متأثر می شوند، به همین دلیل، به منظور بهبود عملکرد سیاست گذاری، همه عوامل مؤثر بر فرآیند سیاست گذاری باید لحاظ شوند. در یک دسته بندی عوامل مختلف مؤثر بر فرآیند اثرگذاری یک سیاست را می توان به دو دسته عوامل «تکنیکی و درون‌زا» و «عوامل رفتاری و برون‌زا» تقسیم کرد. منظور از عوامل «تکنیکی و درون زا» تمام عواملی است که مکانیزم اجرای سیاست را تحت تأثیر قرار می دهند؛ به عنوان مثال، اگر سیاست گذار به منظور مهار تورم، نرخ ارز را کنترل کند، سیاست یک میزان اثربخشی دارد و اگر به همین هدف، پایه پولی را مهار کند، اثربخشی دیگری نصیب سیاست گذار خواهد شد.

اما در کنار عوامل تکنیکی، لازم است سیاست مورد هدف از سوی عموم جامعه یا سایر بازیگران فعال در اقتصاد باورپذیر باشد. به این میزان باورپذیری سیاست از سوی جامعه انتظارات گفته می شود که در زمره گروه «عوامل رفتاری و برون‌زا» قرار می گیرد. چیزی که اهمیت انتظارات جامعه را در فرآیند سیاست گذاری روایت می کند، پویایی اقتصاد و همچنین اثرگذاری متقابل بازارهای مختلف بر نحوه عملکرد یکدیگر است. به منظور اهمیت کنترل انتظارات توجه به یک مثال مهم ضروری به نظر می رسد. فرض شود در یک دوره سیاست گذار، سیاست خود مبنی بر مهار تورم را اعلام عمومی می کند، در کنار مکانیزم اصولی اجرای سیاست، لازم است قبل و حین اجرای سیاست، بازارهای مختلف باورپذیری لازم را داشته باشند؛ به عنوان مثال، اگر سیاست کاهش تورم از سوی عموم مردم باورپذیر نباشد، کارگران مبنای تقاضای دستمزد خود را تورم قبلی قرار می دهند. این عدم باورپذیری باعث می شود سیاست مهار تورم با استقامت عموم مردم در مقابل کاهش رشد دستمزد، خنثی شود، اما در صورتی که، سیاست مذکور باورپذیر باشد عموم جامعه به کاهش رشد دستمزد قانع خواهند شد. بنابراین در چنین حالتی کنش متقابل سایر نیروها، فرآیند اثرگذاری سیاست کنترل تورم را تقویت می کند. به عبارت دیگر، هر سیاستی اگر بخواهد به طور کامل اثرگذار باشد لازم است در کنار مکانیزم اجرایی اصولی، همراهی انتظارات عموم جامعه را نیز کنترل کند.

این در حالی است که سیاست های موجود برای جلب انتظارات به سوی خود باید از باورپذیری قابل توجهی برخوردار باشند و زمانی که دولت سال هاست با شعارهای کنترل تورم، افزایش مستمر قیمت ها را برای مردم به ارمغان آورده است، نباید انتظار داشت مردم چنین شعارهایی را باور کنند. در چنین شرایطی بدون شک انتظارات تورمی ادامه خواهند یافت و تنها در صورت باورپذیر و عملی شدن شعارها و وعده های دولت ممکن است که انتظارات عمومی کنترل شود.

اما پیامد این انتظارات تورمی چگونه بازار خودرو را به سوی افزایش قیمت هدایت می کند؟ در ابتدا گفته شد انتظارات تورمی تقاضا را به سمت خرید آنی سوق می دهد و مردم را تشویق می کند که خرید خود را به زمان آینده موکول نکنند، چراکه این انتظار وجود دارد که قیمت ها با افزایش همراه خواهد شد. در این شرایط، خریداران بسیاری از بدهی برای خرید کالا استفاده خواهند کرد، بدهی هایی از قبیل وام های سوددار که به خودی خود عامل ایجاد تورم خواهند بود. این افزایش تقاضا یکی از عوامل افزایش قیمت در بازار خودرو خواهد بود و تا زمانی که انتظارات تورمی ادامه داشته باشد، نمی توان امید داشت که تقاضا در بازار واقعی شود.

مسئله دیگر این است که انتظارات تورمی در صورت استمرار می توانند به یک اصل در بازار تبدیل شوند و در این صورت شاهد آن خواهیم بود که پیش بینی های آینده همیشه بر افزایش قیمت اشاره دارند و اگر هم ثبات و کاهش قیمت صورت گیرد، باز هم بسیاری منتظرند نرخ ها افزایش پیدا کند. در شرایطی که باور مردم بر افزایش قیمت ها استوار شود، کالا در بازار از حالت مصرفی به سرمایه ای بدل می شود و بسیاری از خریداران، کالا را برای سودآوری و فروش در آینده خریداری می کنند و به دلیل وجود تورم تلاش می کنند نقدینگی خود را به کالا تبدیل کنند و مانع ضرر آن شوند.

همه این عوامل موجب می شود بازار بیش تر از کاهش قیمت و ثبات به افزایش قیمت ها علاقه داشته باشد، از این رو، در شرایط کنونی، چه کسی که خودرویی را برای مصرف و چه کسی که خودرویی را برای سرمایه گذاری خریده است، انتظار دارد دارایی اش با افزایش قیمت همراه شود، چراکه در غیر این صورت دچار ضرری جدی می شود.

در این شرایط، حساسیت بازار به اخبار و عوامل افزاینده توسط دارندگان کالا بزرگ‌نمایی خواهد شد و عوامل کاهنده نادیده گرفته می شوند، از این رو، می بینیم که مثلاً افزایش هزار تومانی نرخ ارز، قیمت خودرو را ۲ درصد افزایش می دهد، اما کاهش هزار تومانی نرخ ارز قیمت خودرو را یک درصد، و یا حتا نیم درصد، کاهش می دهد.

از این رو، می بینیم که قیمت ها در بازار خودرو آن طور که باید کاهش پیدا نمی کنند و مهم ترین عامل این مقاومت قیمت ها در بازار خودرو، انتظارات تورمی است. انتظاراتی که موجب می شوند مصرف کنندگان واقعی نتوانند از کاهش و یا ثبات قیمت ها بهره مند شوند، چراکه این ثبات قیمت ها با سود دلالان منافات دارد و سوداگران بازار که در بسیاری موارد، نقش های مهمی در راس بازار دارند، اجازه نمی دهند که عوامل کاهنده بازار را تحت تأثیر قرار دهند.