پایگاه خبری اسب بخار
مرجع تخصصی اخبار و ویدیو خودرو

موتورهای خطی و خورجینی؛ تفاوت ها، معایب و مزایا

برای بسیاری از ما پیش آمده است که در کاتالوگ خودروهای مختلف یا در تبلیغات، و یا اگر دقیق تر باشیم در گوشه و کنار بسیاری از خودروها عبارت هایی همچون موتور ۴ سیلندر خطی، موتور ۸ سیلندر خورجینی و یا V6 را می بینیم. این عبارت ها چه معنایی دارند؟

از اصلی ترین اجزای تشکیل دهنده یک خودرو، قوای محرکه و مجموعه آن است. این روزها بیش تر از گذشته، برای قوای محرکه خودروها کنکاش وجود دارد و انواع مختلفی از آن ها در بازار هستند، اما دو نوع آن، دست کم تاکنون، بیش ترین استفاده و بیش ترین استقبال را داشته اند: موتورهای درون سوز خطی و خورجینی.

موتورهای خطی:

اولین آرایش قرارگیری سیلندرها که در دنیای خودروها مورد استفاده قرار گرفت. ساده ترین و ابتدایی ترین آرایش قرارگیری آرایش خطی است و بدین صورت است که تمامی سیلندرها در یک بلوک و دقیقاً در یک راستا و پشت سر هم قرار گرفته اند. می توان گفت اکثریت قریب به ۱۰۰ درصد موتورهای ۴ سیلندر دنیا از این آرایش استفاده می کنند. این موتورها در دنیای مهندسی و طراحی بیش تر به موتورهای اصطلاحاً «قدرتی» معروف هستند و به همین دلیل است که اکثر خودروهای دیزل، به خصوص دیزل های سنگین وزن، سعی می کنند از این آرایش تبعیت کنند. گشتاور تولیدی در این آرایش بیش تر از سایر چیدمان های متداول موتور است اما سرعتی نیستند.

حتماً بخوانید: پیشرانه های توربو «تیوان» به مدار خودروسازی آمد + مشخصات

در یک به روزرسانی انقلابی شاهد ظهور موتورهای خطی با زاویه بودیم. این سیستم، که زیرمجموعه موتورهای خطی است، از همان آرایش استفاده می کند، منتها زاویه قرارگیری سیلندرها نسبت به زاویه قائم دارای زاویه ای حداقل ۱۵ درجه و حداکثر ۶۰ درجه است. نکته مثبت این روش، دورگیری بسیار بالاتر این موتورهاست تا بتوانند در دورهای پایین نیز گشتاور بالایی ارائه دهند. همچنین این موتورها قابلیت سرعتی بودن بیش تر را نیز دارند. آشناترین مثال این موتورها برای ما ایرانی ها موتور ۱۸۰۰ سی سی پژو ۴۰۵ است.

مزایای این آرایش:

• تعمیرات آسان (به طوری که برای آموزش مبتدی ها در همه دوره ها از این نوع موتورها استفاده می شود.)
• داشتن تعادل خوب
• تقارن احتراق در دو طرف بلوک موتور
• استفاده از تنها یک جفت میل سوپاپ برای تمام سوپاپ ها

معایب این آرایش:

• اشغال فضای بیش تر به خصوص در تعداد سیلندر بیش تر
• استحکام کم تر موتور و به خصوص بلوک آن
• بیش تر شدن طول میل سوپاپ و در نتیجه، پاسخ زودتر به نیروهای خَمِشی واردشده به میل سوپاپ
• کاهش مرکز ثقل خودرو

موتورهای خورجینی:

این نوع موتور بعد از موتورهای خطی معروف ترین هستند و احتمالاً بیش ترین استفاده را هم در بین خودروهای سبک دارند. علت اصلی ساخت این موتورها کوچک تر کردن مجموعه موتور بود. تا قبل از آن، خودروسازان و سایر صنایع گاهی مجبور می شدند ۱۲ سیلندر را در یک آرایش خطی پشت سر هم بچینند که مشکلات زیادی ایجاد می کرد. در جنگ جهانی دوم با همت مهندسان و نیاز مبرم صنایع دفاع، این موتور متولد شد. این موتورها در دنیای مهندسی و طراحی بیش تر به موتورهای سرعتی معروف هستند و می توانند تا تعداد دور بسیار بالایی، گاه ۲۰۰۰ هزار دور بر دقیقه، کار کنند.

نحوه قرارگیری سیلندرها به صورت حرف انگلیسی V است و به همین دلیل نام دیگر موتورهای خورجینی، Vشکل است. آرایش بدین شکل است که بلوک دو ردیف دارد و سیلندرها روبه‌روی یکدیگر قرار می گیرند که با زاویه قائم زاویه تندی دارند. اما در اصل، عامل شناسایی نوع موتور Vشکل زاویه ای است که میان دو بلوک سیلندر وجود دارد. این موتورها علاوه بر سرعتی بودن معمولاً محدوده اسب بخار و گشتاور خوبی هم دارند.

مزایای موتورهای خورجینی یا Vشکل:

• جمع و جور بودن و کوچک بودن این پیشرانه ها
• جای گذاری راحت تر آن ها در شاسی
• انعطاف پذیری بالای این موتورها. در نتیجه، ایجاد تغییرات در این موتورها، هم برای تولیدکننده و هم مصرف کننده آسان تر است.
• ارائه حداکثر گشتاور در دورهای پایین تر (عموماً در دورهای کم تر از ۴۰۰۰ دور بر دقیقه)

معایب موتورهای خورجینی:

• عدم بالانس مناسب به دلیل نوع طراحی
• نیاز به طراحی دقیق تر در نتیجه گران تر بودن این پیشرانه ها
• دشوار بودن تنظیم دقیق سوپاپ ها
• دشوار بودن تعمیرات آن ها

علی عشقان ملک

پایگاه خبری اسب بخار