پایگاه خبری اسب بخار
مرجع تخصصی اخبار و ویدیو خودرو

نحوه انتقال قدرت گیربکس های اتوماتیک CVT

با ورود اولین نسل از نیسان مورانو (Nissan Murano) به ایران، گیربکس های CVT یا پیوسته وارد بازار ایران شدند تا خریداران آن، رانندگی با نوع جدیدی از گیربکس های اتوماتیک را تجربه کنند.

تفاوت اصلی این نوع از گیربکس های اتوماتیک با گیربکس های AT در این بود که تعویض دنده یا تغییر در ضریب دنده و گشتاور خروجی به صورت کاملاً روان و بدون شوک انجام می شد و همین تغییر باعث شد بسیاری از کسانی که با خودروهای CVT رانندگی می کنند متعجب شوند.

برخی از آن ها که به دنبال آرامش و آسایش بیش تری در رانندگی هستند، از این گیربکس ها خوش‌شان می آید و برخی دیگر این نوع گیربکس ها را بسیار کسل کننده می دانند و از رانندگی با آن ها فراری اند. البته نسل های جدیدتر این گیربکس ها، که با نام CVT-Xtronic شناخته می شوند، حس رانندگی بهتری را به راننده القا می کنند و از کسل کننده بودن خارج شده اند.

به طور کلی، گیربکس های CVT از نظر بازدهی و مصرف سوخت نسبت به گیربکس های AT عملکرد بهتری دارند و به همین دلیل، از نوع پیشرفته این گیربکس ها در خودروهای جدید بیش تر استفاده می شود.

نحوه کار گیربکس های CVT چگونه است؟

در گیربکس های CVT برای انتقال قدرت خبری از چرخ‌ دنده های زیاد نیست و همین نشان ‌دهنده این است که در CVT  از تکنولوژی و فن خاص و نسبتاً جدیدی استفاده شده ‌است. نحوه کار این سیستم به گونه ‌ای است که دو پولی (Pulley/ مخروط ناقص) در قسمت ورودی و دو پولی در قسمت خروجی قرار دارند که به وسیله یک تسمه فلزی به هم مرتبط می ‌شوند.

نحوه کار آن‌ ها به صورتی است که در ابتدای حرکت، دو پولی خروجی در نزدیک ترین حالت نسبت به هم قرار دارند و دو پولی ورودی در دورترین حالت نسبت به هم قرار دارند. این قرار‌گیری موجب می‌ شود قسمت خروجی مشابه چرخ ‌دنده خروجی دنده ۱ در گیربکس دستی، که دارای بیش ترین قطر و منتقل کننده بیش ترین گشتاور است، عمل کند و قسمت ورودی چون در دورترین فاصله نسبت به هم قرار دارند دارای کم ترین قطر و همانند چرخ ‌دنده درگیر با دنده ۱ در شفت هرزگرد عمل کند.

پس از شروع حرکت و نیاز به تعویض دنده، پولی ‌های خروجی، که در نزدیک‌ ترین حالت نسبت به هم قرار داشتند، به صورت پیوسته از هم دور می‌ شوند و در همین حال، پولی ‌های ورودی، که در دورترین حالت نسبت به هم قرار داشتند، به صورت پیوسته و به همان مقدار که پولی ‌های خروجی از هم دور می ‌شوند، به هم نزدیک می ‌شوند که در انتها، قسمت خروجی دارای کم ترین قطر و قسمت ورودی دارای بیش ترین قطر (آخرین دنده در گیربکس های دستی) است که کم ترین گشتاور و بیش ترین سرعت را تولید می ‌کند. نزدیک شدن و دور شدن پولی ها در این گیربکس ها با فشار روغن و توسط مکانیزمی صورت می گیرد، این گونه که با اعمال فشار روغن دو پولی به هم نزدیک می شوند و با برداشته شدن فشار دو پولی از هم فاصله می گیرند.

چندسرعته بودن گیربکس های CVT به چه معناست؟

یک طرز فکر اشتباه در مورد مکانیزم سیستم CVT وجود دارد و آن این است که اغلب فکر می ‌کنند پولی ‌ها و تسمه دائماً در حال جابه‌جایی هستند و هیچ گاه ثابت نمی ‌مانند، اما در واقع این طور نیست، در کامپیوتر گیربکس (Transmission Control Unit) تعریف شده است که تسمه در قسمت‌ های خاصی از پولی ‌ها ثابت شود و همان قسمت ‌ها چندسرعته بودن گیربکس را مشخص می‌ کند، پس ما در گیربکس CVT فقط در زمان تعویض دنده (Shifting) شاهد پیوستگی و نرمی در تعویض دنده هستیم و این موضوع در کاتالوگ خودروهای مجهز به گیربکس CVT مشخص است. برای مثال، در قسمت معرفی گیربکس نوشته می ‌شود:  6سرعته پیوسته (CVT).

در گیربکس های CVT چگونه جهت چرخش شفت خروجی معکوس می شود و دنده عقب فعال می شود؟

در گیربکس های CVT برای تغییر در جهت چرخش شفت خروجی از کلاچ هایی استفاده می شود که پس از قرارگیری دسته دنده در حالت R و D درگیر می شوند. در این زمان چرخ دنده های خورشیدی و سیاره ای به کاررفته در پولی ورودی وارد عمل می شوند. در حالت D کلاچ های اولیه درگیر می شوند، چرخ دنده رینگی با چرخ دنده خورشیدی هم‌دور می شود و پولی هم‌دور با شفت ورودی می چرخد. در حالت R و با درگیر شدن کلاچ دنده عقب، چرخ دنده های سیاره ای توسط کلاچ های ثانویه ثابت می شوند و چرخ دنده خورشیدی‌ای که در وسط قرار دارد و به شفت ورودی به گیربکس (شفتی که از موتور خارج می شود) متصل است در جهت معکوس می چرخد و به این صورت، دور موتور ورودی معکوس وارد پولی ها می شود و دنده عقب فعال می شود. پس از قرارگیری در دنده عقب، مکانیزم CVT مانند زمانی که خودرو رو به جلو در حال حرکت است کار نمی کند و در یک نسبت معین ثابت می شود تا از حرکت سریع خودرو در دنده عقب جلوگیری کند. البته در بعضی از CVTها ممکن است مکانیزم CVT در بازه بسیار کم تری نسبت به حرکت رو به جلو کار کند و کاملاً ثابت نباشد.

گیربکس های CVT چگونه به موتور وصل می شوند؟

در این گیربکس ها نیز مانند گیربکس های AT عمدتاً از مبدل گشتاور (Torque Convertor) برای انتقال قدرت از موتور به گیربکس استفاده می شود. در برخی از خودروها به جای مبدل گشتاور از کلاچ های الکتریکی استفاده می شود که البته تعداد آن ها در مقایسه با آن هایی که مبدل گشتاور دارند بسیار کم تر است.

مزایا و معایب گیربکس CVT چیست؟

در مجموع، با بررسی این نوع گیربکس می ‌توان نتیجه گرفت که اگر به دنبال خودرویی با سواری نرم‌، تعویض دنده بدون تقـّه، مصرف سوخت پایین تر، سر و صدای کم و در کل، به دنبال رانندگی آرام و بدون هیجان هستید بهتر است به دنبال خودرویی با گیربکس  CVT بروید، اما اگر بیش تر به دنبال رانندگی همراه با دور موتور بالا و لذت بردن از غرش موتور هستید این گیربکس برای شما توصیه نمی‌ شود.

از معایب CVT، هزینه بالای نگهداری، کمبود قطعه و تعمیرکار متخصص در ایران است که همین معایب موجب شده خوردروهایی با گیربکس CVT آن طور که انتظار می ‌رفت مورد استقبال واقع نشوند. اما امروز به تعداد خودروهایی که گیربکس CVT دارند اضافه شده است و همچنین قطعات و تعمیرکاران این نوع گیربکس ها نیز بیش تر شده اند و به دنبال این تغییر به تعداد مشتریان خودروهای با گیربکس CVT اضافه شده است.

محمد جبارزاده شیاده

پایگاه خبری اسب بخار