پایگاه خبری اسب بخار
مرجع تخصصی اخبار و ویدیو خودرو

طرز کار پمپ روغن (Oil Pump)

مهم ترین بخش و به عبارتی دیگر، قلب تپنده سیستم روانکاری (Lubrication Sys) موتور یک خودرو، پمپ روغن یا اویل پمپ آن است.

این پمپ، روغن را از کارتل (Oil Pan) مکش می کند و آن را از یک لوله که نام آن Pickup است عبور می دهد. یک سر این لوله، که مجهز به صافی فلزی است، درون روغن غرق می شود. وجود این صافی به این علت است که از ورود ذرات بزرگ به پمپ جلوگیری کند، زیرا در صورت ورود برخی ذرات بزرگ به درون پمپ، پمپ دچار مشکل می شود.

در صورت بسته شدن تمام مجراهای صافی قرارگرفته در انتهای لوله، مسیر عبور روغن به پمپ مسدود می شود، به دنبال آن، پمپ توسط روغن تغذیه نمی شود، در نتیجه، روغن موتور برای روانکاری به اجزای دوار و متحرک موتور نمی رسد که این اتفاق منجر به بروز خرابی هایی در موتور می شود. برای جلوگیری از این اتفاق در بعضی از این لوله ها از یک شیر کنارگذر یا Bypass استفاده می کنند تا در صورت مسدود شدن صافی لوله Pickup روغن وارد پمپ شود و به سمت اجزای مورد نظر پمپاژ شود. در این صورت احتمال ورود ذرات مخرب به پمپ زیاد می شود و ممکن است موجب فرسایش پمپ روغن و از کار افتادن آن شود، اما ریسک خراب شدن موتور بسیار پرهزینه تر و پیچیده تر نسبت به تعویض پمپ روغن خراب است.

پمپ های روغن از نوع پمپ های جابه‌جایی مثبت اند (PositiveDisplacementPumps)، زیرا روغن تقریباً جزو سیالات تراکم ناپذیر است و در اثر عبور از پمپ فشرده نمی شود، به عبارتی دیگر، چگالی آن در اثر عبور از پمپ ثابت می ماند ، به همین دلیل همان وزن از روغنی که وارد پمپ می شود ، از طرف دیگر خارج می شود ، اما با سرعت بیش تر.

نیروی محرک پمپ روغن مستقیم از میل لنگ دریافت می شود، به همین دلیل سرعت چرخش پره های پمپ با دور موتور متناسب است، یعنی هر چه دور موتور بالاتر باشد روغن بیش تری به اجزا پمپاژ می شود. این نسبت بین دور موتور و واترپمپ نیز برقرار است.

اکثراً بر این باورند که در پمپ روغن، فشار روغن افزایش می یابد و از آن جا روغن پرفشار به سمت اجزا فرستاده می شود در صورتی که، چنین نیست. روغن در پمپ پرسرعت می شود و در اثر عبور از منافذ و گذرگاه های تنگ و باریک، بر فشار آن افزوده می شود. قرار گرفتن روغن در جت روغن، فاصله کم بین یاتاقان ها و مسیرهای باریک موجب می شود به فشار آن افزوده شود.

به طور کلی دو نوع مکانیزم برای اویل پمپ های مکانیکی وجود دارد که در هر دو نوع از چرخ دنده فلزی استفاده می شود، زیرا طول عمر و مقاومت آن ها بسیار بالاست.

پمپ های روتوری (Rotor-Type Pumps)

متداول ترین نوع اویل پمپ ها از نوع پمپ های روتوری یا ژیروتورها (gerotors) هستند. در این نوع از پمپ ها از دو عدد چرخ دنده استفاده می شود، چرخ دنده درونی که محرک است و چرخ دنده بیرونی که با چرخ دنده درونی در تماس است دندانه های داخلی دارد و به دور آن می چرخد. چرخ دنده درونی یک دندانه کم تر از چرخ دنده بیرونی دارد تا فضای خالی ای ایجاد شود. فضای خالی به وجود آمده موجب مکش روغن می شود تا بتواند با آن پر شود.

پمپ های دنده ای (Gear-Type Pumps)

در این پمپ ها از دو چرخ دنده با سایز یکسان استفاده می شود که با هم درگیرند. به علت این که این دو چرخ دنده هم‌اندازه هستند، سرعت یکسانی دارند. در اثر چرخش چرخ دنده ها، روغن درون فضای بین چرخ دنده ها گرفتار می شود و همزمان با چرخش آن ها از ورودی به سمت خروجی پمپ هدایت می شود.

کارکرد هر دو پمپ تا فشارهای بسیار بالا ادامه دارد. برای جلوگیری از تولید فشارهای بسیار بالا، که برای موتور مشکل آفرین است، در اویل پمپ از شیر فشارشکن (Pressure Relief Valve) استفاده می کنند تا در صورت افزایش بیش از اندازه فشار باز شود و از فشار روغن بکاهد. این شیر در انتهای اویل پمپ نصب می شود و پیستون آن توسط یک فنر بسته نگه داشته می شود. در صورت رسیدن فشار روغن به میزان لازم، روغن به پیستونی که در پشت آن فنر قرار دارد نیرو وارد می کند و در اثر اعمال این نیرو فنر جمع می شود و شیر باز می شود.

خروجی شیر فشارشکن یا به کارتل وارد می شود و یا به ورودی پمپ، بنابراین روغن پس از عبور شیر فشارشکن دوباره وارد پمپ و یا کارتل می شود، به این ترتیب، دبی روغن ورودی به موتور کم می شود و به دنبال آن افت فشار رخ می دهد.

محمد جبارزاده شیاده

پایگاه خبری اسب بخار