پایگاه خبری اسب بخار
مرجع تخصصی اخبار و ویدیو خودرو

دینام متغیر یا دینام هوشمند چیست؟

دینام متغیر یا دینام هوشمند (Smart Alternator) نوع پیشرفته ای از سیستم تولید برق از موتور خودروست که متناسب با نیاز باتری آن را شارژ می کند.

طرز کار دینام های قدیمی طوری است که پس از استارت موتور بلافاصله در مدار قرار می گیرند و از موتور توان دریافت می کنند و همیشه در حالت شارژ قرار دارند، اما در دینام های جدید یا دینام متغیر، با استفاده از یک کلاچ در زمان مورد نیاز دینام وارد مدار می شود و همیشه در حال شارژ باتری نیست.

موتور خودروها علاوه بر تولید توان لازم برای حرکت چرخ ها، برای بخش های دیگر نیز توان تولید می کنند تا بتوانند انرژی مورد نیاز خود را تأمین کنند. یکی از این بخش ها دینام یا Alternator است که وظیفه شارژ باتری را بر عهده دارد. دینام با استفاده از حرکت دورانی موتور، برق تولید می کند و به وسیله آن، باتری خودرو شارژ می شود. عملکرد دینام این گونه است که در اثر دَورانِ قطعه ای متحرک به نام روتور (Rotor)، که بخش متحرک دینام است، عمل القای الکتریکی انجام می شود. القای الکتریکی حاصل از روتور در استاتور (Stator)، که بخش ثابت دینام است، به وجود می آید و به این ترتیب، انرژی دورانی موتور به انرژی الکتریکی تبدیل می شود.

طرز کار دینام متغیر چگونه است؟

همان طور که پیش تر گفته شد، در دینام متغیر از یک کلاچ استفاده می شود که وظیفه آن قطع و وصل کردن دینام به موتور است. این کلاچ پولی دینام را در مواقع نیاز درگیر می کند و باتری شارژ می شود. در صورت قطع بودن کلاچ، پولی بدون اضافه کردن بار قابل توجهی دَوران می کند و توان اضافی از موتور دریافت نمی کند. از سویی دیگر، در صورت وصل بودن کلاچ، دینام از طریق پولی وارد مدار می شود و از موتور توان دریافت می کند.

چرا امروز در بسیاری از خودروها از دینام متغیر استفاده می شود؟

عملکرد دائمی دینام باعث می شود این بخش همیشه در مدار قرار داشته باشد و از موتور توان دریافت کند. به همین دلیل، در این خودروها توانی توسط دینام از موتور دریافت می شود که تقریباً بدون استفاده است. این مسئله باعث می شود مصرف سوخت موتور بیش تر شود و در نتیجه، میزان آلاینده های زیست محیطی نیز به دنبال آن افزایش یابد. افزایش آلاینده های زیست محیطی موجب می شود شرکت های خودروساز مبلغ بیش تری را برای حق میزان کربن تولیدشده پرداخت کنند. با توجه به این دلیل ها خودروسازان تلاش می کنند مصرف سوخت خودروهای خود را تا جایی که امکان پذیر است کاهش دهند. دینام متغیر نیز یکی از تغییراتی است که در راستای کاهش مصرف سوخت انجام شده است.

هوشمند بودن دینام متغیر به چه معناست؟

سیستم عملکردی دینام متغیر یا هوشمند (Smart Alternator) به صورتی است که برای فعال و غیرفعال شدن از تعداد زیادی سنسور اطلاعات می گیرد تا بتواند تشخیص دهد در چه زمانی نیاز است باتری توسط دینام شارژ شود. سنسورهای به کاررفته پارامترهایی مانند میزان شارژ باتری، بار موتور (Engine Load)، میزان مصرف قطعات برقی خودرو و… را اندازه می گیرند و با توجه به آن ها تشخیص می دهند که دینام متغیر درگیر شود یا نشود.

کنترل دینام هوشمند چگونه انجام می شود؟

کامپیوتر اصلی‌ای که دینام را کنترل می کند و دستورات لازم را برای آن می فرستد ECU اصلی خودروست، اما این کامپیوتر نیز از بخش های مختلف اطلاعات می گیرد و با توجه به آن اطلاعات تصمیم می گیرد. برای مثال، ECU از کامپیوتر بدنه یا BCM می فهمد که کدام یک از بخش های الکترونیکی درون کابین مشغول به کار است و از باتری برق می کشد، سپس اگر باتری نیاز به شارژ داشته باشد، دینام متغیر را وارد مدار می کند.

از سویی دیگر، در حالتی که نیاز به حداکثر توان موتور باشد، ECU دینام را از مدار خارج می کند تا توان موتور بیش تر صرف تولید گشتاور برای چرخ ها شود.

حالت های شارژ باتری در دینام متغیر

حالت باتری ضعیف

در حالتی که باتری ضعیف است، ECU تشخیص می دهد که باتری نیاز به شارژ دارد و به دینام متغیر دستور می دهد که باتری را با سرعت بیش تری شارژ کند. برای مثال، پس از روشن شدن خودرو (Start-Up) دینام متغیر با سرعت بیش تری باتری را شارژ می کند.

حالت بهینه

در حالتی که باتری نیازی به شارژ ندارد، دینام متغیر از مدار خارج می شود تا مصرف سوخت خودرو کاهش یابد و توان اضافی از موتور دریافت نشود. این حالت بیش تر برای کاهش مصرف سوخت اضافی و همچنین کاهش اتلاف توان موتور است.

حالت فول شارژ

در این حالت، دینام متغیر با تمام ظرفیت خود وارد مدار می شود تا باتری را شارژ کند. این حالت در زمان هایی که لوازم برقی خودرو استفاده می شوند به وجود می آید، مثلاً در زمانی که کمپرسور کولر برقی و یا چراغ های خودرو روشن اند. البته در زمان هایی که باتری سرد است نیز شارژپذیری بیش تری دارد و به همین دلیل، دینام متغیر با سرعت بیش تری باتری را شارژ می کند.

حالت شتابگیری خودرو

در این حالت، ECU تشخیص می دهد که خودرو نیاز به حداکثر توان موتور دارد و به همین دلیل، دینام متغیر را از مدار خارج می کند تا موتور بتواند حداکثر توان موتور را به چرخ ها منتقل کند.

از کجا بفهمیم خودروی ما دینام متغیر دارد یا نه؟

یکی از ساده ترین راه های تشخیص این که خودرو دینام متغیر دارد یا نه این است که به باتری خودرو نگاه کنید، اگر بر روی یکی از ترمینال های باتری (اغلب قطب منفی) سنسوری قرار داشت یعنی خودرو مجهز به دینام متغیر است.

محمد جبارزاده شیاده

پایگاه خبری اسب بخار