پایگاه خبری اسب بخار
مرجع تخصصی اخبار و ویدیو خودرو

نشانه های خرابی کاتالیزور خودرو

پیش از اختراع و تولید کاتالیزور، سالانه مقدار زیادی از آلایندگی های تولیدشده در جهان به احتراق های حاصل از موتور خودرو تعلق داشت. آلایندگی های تولیدشده توسط موتور خودرو در آن سال ها مشتقات نیتروژن ( نیتروژن مونوکسید و ….. Nox )، کربن مونوکسید و هیدروکربن های نسوخته بودند. این گازهای سمی پس از هر سیکل موتور احتراقی مستقیم وارد محیط می شدند و تأثیرات مخرب خود را بر روی محیط زیست بر جای می گذاشتند.

در دهه ۷۰ قرن ۱۹ میلادی افزایش آگاهی اجتماعی و قانون گذاری های مرتبط با کاهش آلایندگی های فسیلی موجب شد خودروسازان قطعه ای را طراحی کنند که مانند فیلتر عمل می کرد و از ورود اکثر گازهای نام برده شده به محیط اطراف جلوگیری می کرد. این قطعه «مبدل کاتالیست» (Catalytic Convertor) نام گرفت و در قسمت اگزوز خودرو نصب شد.

این قطعه حدود ۹۰ درصد از گازهای سمی و مضر حاصل شده از موتور خودرو را خنثی می کرد و از ورود آن ها به محیط جلوگیری می کرد. این مقدار کاهش در میزان گازهای سمی بسیار قابل توجه بود و تأثیر زیادی در حفظ محیط زیست داشت. در این قطعه گازهای حاصل از احتراق وارد یک شبکه سرامیکی (Ceramic Lattice) که از مس (Copper)، پلاتینیوم (Platinum) و پالادیوم (Palladium) تشکیل شده اند می شوند و به اکسیژن، کربن دی اکسید و آب تبدیل می شوند. در صورت از کار افتادن این قطعه بسیاری از گازهای سمی وارد محیط زیست می شوند و اثرات مخربی بر روی آن می گذارند.

به طور معمول، عمر این قطعه برابر با عمر خودروست و جزء قطعات مصرفی خودرو قرار نمی گیرد، اما عواملی هم هستند که در کاهش عمر این قطعه تأثیر دارند و باعث می شوند زودتر از کار افتد:

۱. کارکرد بالا (High Mileage)

مواد شیمیایی و فلزات به کار برده شده در این قطعه پس از کارکرد بالای خودرو کارایی خود را از دست می دهند، بنابراین عملکرد کاتالیزور تا جایی قابل قبول است که همه آن فلزات بتوانند خنثاسازی مناسب را انجام دهند. پس از کارکرد مشخصی، این فلزات به تدریج از کار می افتند و بازده عملکردی کاتالیزور نیز به طبع کم تر می شود.

۲. تغییر شکل در اثر ضربه

برخورد با موانع موجود در مسیر و یا دست اندازهای موجود می تواند از عمر این قطعه بکاهد، زیرا تغییر شکل در فرم کاتالیزور موجب تغییر شکل در شبکه سرامیکی درون آن می شود.

۳. ورود سوخت نسوخته به درون اگزوز

از کار افتادن شمع ها (Spark Plug)، انباشته شدن دوده در پشت سوپاپ ها و نشتی سوخت و هوا باعث ورود هیدروکربن نسوخته به درون اگزوز می شود.

اگر شمع ها به خوبی کار نکنند مخلوط سوخت و هوای موجود درون سیلندر به خوبی محترق نمی شود و انرژی الکتریکی تحویل داده به شمع به خوبی به مخلوط سوخت و هوا منتقل نمی شود و مقداری مخلوط نسوخته از طریق سوپاپ خروجی وارد اگزوز می شود.

انباشته شدن دوده در پشت سوپاپ ها نیز موجب می شود سوپاپ خروجی هنگام مرحله تراکم کاملاً بسته نشود و در طی این مرحله مقداری از مخلوط سوخت و هوا که تحت فشار پیستون قرار دارند وارد اگزوز و کاتالیزور شوند.

اگر رینگ پیستون های هر کدام از سیلندرها به شدت آسیب ببینند می توانند منجر به راه یافتن هیدروکربن های نسوخته و روغن به درون اگزوز شوند.

اثر مخرب ورود هیدروکربن نسوخته به درون کاتالیزور این است که این هیدروکربن ها درون کاتالیزور مشتعل می شوند و این اشتعال موجب آسیب رسیدن به شبکه سرامیکی می شود.

۴. مشکلات برقی

خشک شدن سیم ها یا وایرهای (Wire) انتقال دهنده انرژی الکتریکی به کوئل، بروز مشکل در کوئل و تقسیم نکردن مناسب الکتریسیته توسط دلکو (البته این مشکل در خودروهای قدیمی که کاربراتور بودند وجود دارد) می تواند از رسیدن انرژی الکتریسیته مورد نیاز به شمع ها جلوگیری کند و در نتیجه، مقداری از هیدروکربن های موجود در سیلندر نسوخته باقی بمانند و وارد اگزوز شوند.

نشانه های خرابی کاتالیزور

۱- میس فایر

بروز میس فایر یکی از علائم ورود هیدروکربن های نسوخته و روغن به درون کاتالیزور است که منجر به از بین رفتن شبکه سرامیکی می شود.

۲- شتاب کم

کم شتاب شدن خودرو نسبت به گذشته به خصوص در سربالایی ها از نشانه های از کار افتادن کاتالیزور است.

۳- کاهش قدرت و بازدهی موتور

با بسته شدن شبکه های کاتالیزور خروج گازهای حاصل از احتراق توسط موتور سخت تر می شود که منجر به خفه کردن موتور در اثر کمبود هوا می شود. از نشانه های این اتفاق لرزش موتور و کاهش قدرت است.

۴- صدای تق تق

به گوش رسیدن صدای تق تق از پشت خودرو یکی از نشانه های شکستن و تکه تکه شدن شبکه سرامیکی درون کاتالیزور است. این صدا در ابتدای روشن شدن موتور کم تر است و به مرور شدید تر می شود.

۵- به مشام رسیدن بوی گوگرد از اگزوز

هر گاه بوی گوگرد از اگزوز به مشام‌تان رسید نشان از این دارد که عملکرد کاتالیزور خودروی شما عملکرد مناسبی ندارد.

۶- کاهش بازده سوختی

۷- روشن شدن چراغ چک

روشن شدن چراغ چک می تواند یکی از نشانه های از کار افتادن کاتالیزور باشد. البته باید گفته شود که روشن شدن چراغ چک می تواند به علل دیگری نیز مربوط باشد، اما با از کار افتادن کاتالیزور، سنسور اکسیژن دیتاهایی که با معیارهای موتور همخوانی ندارند را به ECU ارسال می کند که در پی آن ECU چراغ چک را روشن می کند.

محمد جبارزاده شیاده

پایگاه خبری اسب بخار