پایگاه خبری اسب بخار
مرجع تخصصی اخبار و ویدیو خودرو

سیبک فرمان

بخش جلویی سیستم تعلیق خودرو از مجموعه ای پیچیده شامل اتصالات، بوش ها و یاتاقان ها تشکیل شده است که این امکان را به چرخ های جلو می دهد تا مستقل از یکدیگر بالا و پایین شوند و از سویی نیز با یکدیگر و متناسب با هم به چپ یا راست تغییر جهت دهند. در طول عملکرد سیستم تعلیق، این سیستم سطح تماس تایر را با جاده به حداکثر مقدار خود می رساند تا در اثر افزایش سطح تماس، کنترل پذیری و چسبندگی بیش تری برای خودرو حاصل شود.

سیبک (Ball Joint) یا سیبک چپقی (به علت شباهت این قطعه به چپق، در ایران به آن چپقی هم می گویند) یکی از مهم ترین بخش های سیستم تعلیق جلوست. این قطعه به طور مشترک در انواع سیستم های تعلیق به کار برده می شود و علت استفاده از آن این است که اتصالات مختلفی را به هم وصل می کند و به آن اتصالات این اجازه را می دهد تا به راحتی جابه‌جا شوند و آزادی عمل داشته باشند.

این قطعه از یک بخش کروی شکل (Ball) و یک بخش گود که قسمت کروی در آن قرار می گیرد تشکیل می شود و مکانیزم حرکتی آن بسیار مشابه مفصل های کتف انسان است. سیبک های به کار برده شده در قسمت جلویی سیستم تعلیق مانند تکیه گاه عمل می کنند و هنگامی که نیروی اعمال شده به فرمان از طریق جعبه فرمان به چرخ ها منتقل می شود، موجب می شوند تغییر جهت چرخ های خودرو به نرمی صورت گیرد و راننده کنترل بهتری در تغییر جهت خودرو داشته باشد.

سیبک فرمان از یک طرف به سگ دست (Steering Knuckle) و از طرف دیگر به میل فرمان (Tie Rod) متصل می شود و نیروی حاصل از عملکرد جعبه فرمان را از طریق میل فرمان به سگ دست منتقل می کند که این انتقال نیرو منجر به تغییر جهت چرخ های خودرو می شود.

میل فرمان  (Tie rod)

سگ دست (Steering Knuckle)

ساختمان سیبک از یک هوزینگ (Housing) و یک میله کوچک که انتهای آن به شکل کره است تشکیل شده که به صورت نر و ماده در یکدیگر قرار می گیرند و میان آن ها نیز توسط روغنی با گرانروی بالا (گریس) پر می شود تا هم موجب روانکاری و کاهش صدای حرکت کره در هوزینگ شود و هم بتواند به عنوان لایه ای محافظ از ورود آب و آلودگی ها (ذرات ریز) به درون مکانیزم جلوگیری کند.

در قسمت بیرونی نیز یک لایه محافظ پلاستیکی قرار می گیرد که مجموعه (گریس ، هوزینگ و میله) موجود را پوشش می دهد تا از خروج گریس هنگام عملکرد مکانیزم و ورود آلودگی ها به مجموعه جلوگیری کند، چراکه در صورت ورود این عوامل خارجی، قطعه ساییده و در مدت کوتاه تری فرسوده می شود.

عمر این قطعه حدود صد هزار کیلومتر است و هر چه استحکام درزبندها و پلاستیک های محافظ به کار برده شده در سیبک بیش تر باشد، عمر قطعه بیش تر و دیرتر فرسوده می شود. بروز فرسودگی در این قطعه با بروز مشکل در قسمت جلویی سیستم تعلیق، ضعف در فرمان پذیری و همچنین تولید صدای ساییده شدن فلز بر فلز همراه است. لرزش های غیرعادی فرمان، ساییدگی لاستیک و منحرف شدن خودرو (کشیدن فرمان به طرفین) از علائم فرسودگی سیبک اند. همچنین می توان پس از جدا کردن این قطعه، با چرخاندن قسمت متحرک متوجه شد که قطعه در چه وضعیتی قرار دارد. اگر هنگام چرخاندن، بخش متحرک به راحتی و با نیروی کمی چرخید، یعنی قطعه کارایی خود را از دست داده است و باید تعویض شود اما اگر این عمل با نیروی بیش تری صورت گرفت، یعنی قطعه سالم است. ساییدگی لاستیک به این علت است که با فرسوده شدن سیبک، میزان بودن فرمان به هم می ریزد و در این صورت، حداکثر تماس بین لاستیک و جاده میسر نمی شود و به دنبال آن، ساییدگی لاستیک از حالت نرمال خارج می شود، به این ترتیب که لاستیک‌سابی قسمت های بیرونی و درونی تایر از قسمت میانی بیش تر می شود.

ممکن است در ابتدای پروسه فرسودگی این قطعه مشکل حادی پیش نیاید، اما پس از گذشت زمان طولانی احتمال جدا شدن ناگهانی میله از هوزینگ وجود دارد که در صورت بروز این اتفاق، فرمان پذیری از کنترل خارج می شود و در پی آن جان سرنشینان خودرو به خطر می افتد.

به طور کلی، با رعایت کردن برخی نکات مانند عبور از مسیرهای صاف و هموار، رانندگی با سرعت کم از دست اندازهای موجود در مسیر و به طور ناگهانی تغییر مسیر ندادن، می توان از استهلاک سیبک ها و تایرهای جلو کاست و سلامت فرمان پذیری را برای مدت بیش تری تضمین کرد.

محمد جبارزاده شیاده

پایگاه خبری اسب بخار