کلاچ پروانه (Fan Clutch) چیست؟

کلاچ پروانه

در خودروهایی که موتور آن ها به صورت طولی در کاپوت قرار می گیرد می شود توان تولیدی از موتور را با تسمه به پروانه منتقل کرد و پروانه را چرخاند. مسئله مهم در این نوع از پروانه ها مشکل قطع و وصل انتقال نیرو از تسمه به پروانه است، زیرا تسمه متناسب با دور موتور دَوران می کند و اگر همان دور به پروانه منتقل شود، می تواند برای موتور و اجزای اطراف آن باعث آسیب شود. برای حل این مشکل از یک کلاچ استفاده می شود که با مکانیزم خاصی در دورها و دماهای مختلف ارتباط بین پروانه و تسمه را قطع و وصل می کند تا دور پروانه از حدی بیش تر نشود.

فونیکس تیگو 7 پلاگین هیبرید فونیکس تیگو 7 پلاگین هیبرید

در همه خودروها برای کاهش دمای موتور و دیگر بخش های مرتبط به آن از جریان آب و روغن درون موتور و گیربکس استفاده می شود، اما گرمای جذب شده توسط آب و روغنی که در جریان است نیز باید کاسته شود تا همان روغن و آب بتواند دوباره وارد مسیرهای درون موتور و گیربکس شود و عملیات خنک سازی انجام شود.

برای خنک سازی روغن نیاز نیست فرآیند خاصی انجام گیرد، زیرا از روغن بیش تر در راستای روانکاری قطعات مختلف استفاده می شود و نسبت به آب تأثیر کم تری بر روی خنک‌کاری موتور و اجزای وابسته به آن دارد، اما آب در جریان گرمای بیش تری را از مجموعه جذب می کند و به همین دلیل نیاز است خنک شود و دوباره وارد مدار خنک‌کاری شود و مورد استفاده قرار گیرد. برای خنک‌کاری آب از رادیاتور استفاده می شود که با هوای پرفشار تولیدشده توسط فن یا پروانه در تماس است و آب درون آن با برخورد هوای پرفشار با آن و همچنین تبادل حرارت از طریق پره های رادیاتور خنک می شود.

برای تولید هوای پرفشار از فن ها یا پروانه هایی استفاده می شود که در برخی خودروها به صورت برقی اند و توسط یک موتور الکتریکی چرخانده می شوند و در برخی دیگر توسط تسمه ای که از یک طرف به میل لنگ متصل است و از طرف دیگر به پروانه به حرکت درمی آیند.

چرا از کلاچ پروانه استفاده می‌شود؟

چرا از کلاچ پروانه استفاده می‌کنیم
چرا از کلاچ پروانه استفاده می‌کنیم

در برخی خودروهای قدیمی، که در بیش تر آن‌ها موتور به صورت طولی نصب می‌شد، برای خنک‌کاری رادیاتور نیاز بود از پروانه‌ای (فن) استفاده شود تا رادیاتور را متناسب با دور موتور خنک کند. به این ترتیب، قطعه‌ای طراحی شد با نام کلاچ پروانه تا حرکت دورانی موتور را در مواقع مورد نیاز (به دلیل این که همیشه فعال نباشد) به پروانه منتقل کند.

فن ها یا پروانه های برقی چگونه عمل خنک‌کاری را انجام می دهند؟

کلاچ پروانه
کلاچ پروانه

فن هایی که با برق کار می کنند این گونه اند که در زمان مورد نیاز (افزایش دمای آب) دستوری به موتور برقی آن ها داده می شود و موتور برقی پروانه را به حرکت درمی آورد. در این نوع خنک‌کن ها اغلب دو دور برای موتور برقی برنامه ریزی می شود (دور پایین و دور بالا) که در شرایط مختلف، پروانه در یکی از این دو دور در حال چرخش است و در مواقعی که نیاز نیست موتور برقی کاملاً خاموش می شود.

­­­­­­­­از این نوع فن ها بیش تر در خودروهایی استفاده می شود که قرارگیری موتور در آن ها به صورت عرضی است، زیرا در این موتورها نمی شود توان را از میل لنگ گرفت و با تغییر زاویه ۹۰ درجه ای به پروانه ای که روبه‌روی رادیاتور قرار دارد منتقل کرد.

تفاوت کلاچ پروانه و فن برقی چیست؟

کلاچ پروانه
کلاچ پروانه

در فن‌های برقی قدرت چرخش فن به صورت الکتریکی تأمین می‌شود و زمان فعال‌سازی فن با توجه به داده‌های سنسورهای به کاررفته در موتور خودرو، که توسط ای سی یو (ECU) مدیریت می‌شود، مشخص می‌شود. اما در کلاچ پروانه قدرت چرخش فن به صورت هیدرولیکی و مکانیکی حاصل از کارکرد موتور ایجاد می‌شود و توسط یک کلاچ فعال و غیرفعال می‌شود.

کلاچ پروانه چگونه کار می‌کند؟

کلاچ پروانه
کلاچ پروانه

در خودروهایی که موتور آن ها به صورت طولی در کاپوت قرار می گیرد می شود توان تولیدی از موتور را با تسمه به پروانه منتقل کرد و پروانه را چرخاند. مسئله مهم در این نوع از پروانه ها مشکل قطع و وصل انتقال نیرو از تسمه به پروانه است، زیرا تسمه متناسب با دور موتور دَوران می کند و اگر همان دور به پروانه منتقل شود، می تواند برای موتور و اجزای اطراف آن آسیب ساز شود.

علت این قضیه این است که در دورهای بالا دور پروانه با دور موتور تقریباً یکی می شود و اگر پروانه با دور بالا دَوران کند از حالت بالانس خارج می شود و با انرژی‌ای که از دور بالای خود دارد ممکن است از جای خود خارج شود و اجزا و بخش های مختلف درون کاپوت را از بین ببرد. برای حل این مشکل در برخی از خودروها که موتورهای کوچک تری دارند از فن الکتریکی استفاده می شود، اما در موتورهای بزرگ تر از یک کلاچ استفاده می شود که با مکانیزم خاصی در دورها و دماهای مختلف ارتباط بین پروانه و تسمه را قطع و وصل می کند تا دور پروانه از حدی بیش تر نشود.

ساختار کلاچ پروانه‌ چگونه است؟

کلاچ پروانه
کلاچ پروانه

در این کلاچ ها از یک فنر دو فلزی یا بی متال (Bi – Metal) استفاده شده است که براساس انبساط طولی عمل می کند و در دماهای مختلف مانند یک کلید کار می کند و عمل قطع و وصل کلاچ را انجام می دهد.

این فنر بی متال تحت تأثیر دمای هوایی است که از رادیاتور عبور می کند، هرگاه دمای هوای عبوری از رادیاتور از ۱۷۰ درجه فارنهایت یا ۷۷ درجه سلسیوس بیش تر شود طول فنر بی متال بیش تر می شود (دمایی که فنر بی متال در آن فعال می شود به فلزهای به کاررفته در فنر و همچنین طراحی کلاچ پروانه بستگی دارد) و مجراهای عبوری روغن با ویسکوزیته بالا را باز می کند و به این ترتیب، روغن بین دو صفحه فلزی جریان می یابد و باعث می شود دو صفحه فلزی درون کلاچ  پروانه با هم کوپل شوند.

کلاچ پروانه
کلاچ پروانه

به کارگیری روغن با ویسکوزیته بالا به این دلیل است که این روغن باید به حدی سفت باشد که بتواند عمل کوپلینگ را مانند کلاچ انجام دهد و دور چرخش دو فلز را تقریباً یکسان کند.

در طول مدتی که دمای فنر بی متال بالاست مجراهای عبوری روغن باز می ماند و روغن بین دو صفحه فلزی در جریان است، اما به محض این که دمای بی متال کاهش یافت مجراهای درون کلاچ پروانه بسته می شود تا روغن موجود در پشت دو صفحه فلزی جمع شود و عمل کوپلینگ یا کلاچ گیری توسط روغن صورت نگیرد و به پروانه انرژی دَورانی داده نشود.

کلاچ پروانه
کلاچ پروانه

پوسته کلاچ پروانه دارای پره هایی است که باعث می شود حرارت تولیدشده در روغن به خوبی با محیط تبادل شود و دمای روغنی که عمل کوپلینگ را انجام می دهد به خوبی کم شود تا از این طریق، در اثر افزایش دمای روغن، ویسکوزیته آن کم نشود و توانایی کوپلینگ خود را حفظ کند.

چه اتفاقی می افتد که در دورهای بالا کلاچ قطع می کند و پروانه از میل لنگ انرژی نمی گیرد؟

به محض این که دور پروانه از حدی بیش تر شود، جریان هوای بیش تری نیز به سمت فنر بی متال حرکت می کند و این جریان هوا موجب می شود از دمای فنر بی متال کاسته شود و به دنبال آن مجراهای روغن نیز بسته شوند و پروسه کوپلینگ کلاچ پروانه قطع شود. به این ترتیب، به محض افزایش دور موتور به تدریج از دما بی متال کاسته می شود و کوپلینگ کلاچ قطع می شود.

پایگاه خبری اسب بخار

محمد جبارزاده شیاده

کلاچ پروانه یا Fan Clutch چیست؟

در خودرو هایی که موتور آن ها به صورت طولی در کاپوت قرار می گیرد می شود توان تولیدی از موتور را با تسمه به پروانه منتقل کرد و پروانه را چرخاند. مسئله مهم در این نوع از پروانه ها مشکل قطع و وصل انتقال نیرو از تسمه به پروانه است ، زیرا تسمه متناسب با دور موتور دوران می کند و اگر همان دور به پروانه منتقل شود ، می تواند برای موتور و اجزای اطراف آن آسیب ساز شود. برای حل این مشکل از یک کلاچ استفاده می شود که با مکانیزم خاصی در دور ها و دما های مختلف ارتباط بین پروانه و تسمه را قطع و وصل می کند تا دور پروانه از حدی بیشتر نشود.

چرا از کلاچ پروانه استفاده می‌کنیم؟

در برخی خودروهای قدیمی که در بیشتر آن‌ها موتور به صورت طولی نصب می‌شد برای خنک کاری رادیاتور نیاز بود تا از پروانه‌ای (فن) استفاده شود تا رادیاتور را متناسب با دور موتور خنک کند. به این ترتیب قطعه‌ای طراحی شد با نام کلاچ پروانه تا حرکت دورانی موتور را در مواقع مورد نیاز (به دلیل اینکه همیشه فعال نباشد) به پروانه منتقل کند.

تفاوت کلاچ پروانه و فن برقی؟

در فن‌های برقی قدرت چرخش فن به صورت الکتریکی تامین می‌شود و زمان فعالسازی فن با توجه به داده‌های سنسورهای به کار رفته در موتور خودرو که توسط ای سی یو مدیریت می‌شود، مشخص می‌شود. اما در کلاچ پروانه قدرت چرخش فن به صورت هیدرولیکی و مکانیکی حاصل از کارکرد موتور ایجاد می‌شود و توسط یک کلاچ فعال و غیر فعال می‌شود.

۱ امتیاز از ۱ رای

تازه ترین اخبار و ویدیوهای خودرویی را در کانال تلگرام و اینستاگرام اسب بخار دنبال کنید.