پایگاه خبری اسب بخار
مرجع تخصصی اخبار و ویدیو خودرو

دمپر هارمونی موتور چیست؟

در موتورهای احتراق داخلی، پس از احتراق هر سیلندر، نیروی حاصل از احتراق مخلوط سوخت و هوا به صورت ضربه ای (Pulse) به میل لنگ (Crankshaft) وارد می شود.

طراحی میل لنگ به گونه ای نیست که در مقابل نیروی وارده از طرف شاتون تغییر شکل ندهد و بتواند مانند اجسام کاملاً صلب رفتار کند. از این رو، در اثر اعمال نیروی ضربه ای از طرف شاتون مقداری (در حدود چند درجه) تغییر شکل می دهد و دچار پیچش (Twist) می شود. میل لنگ در مقابل این ضربه ها مانند فنر عمل می کند، اما خاصیت فنری آن نمی تواند تغییر شکل به وجودآمده را از بین ببرد و میل لنگ را به حالت اولیه برگرداند. ضربه های وارده از طرف شاتون ارتعاشاتی را در میل لنگ ایجاد می کنند، این ارتعاشات دارای فرکانس هستند و فرکانس آن ها با دور موتور تغییر می کند. هر چه دور موتور بیش تر شود، فرکانس ارتعاش های وارده نیز بیش تر می شود. هر شی در دنیا دارای فرکانسی است که به طبیعت شی مربوط است و به آن فرکانس طبیعی می گویند، میل لنگ نیز دارای فرکانس طبیعی مخصوص به خود است. حال اگر فرکانس وارده به میل لنگ با فرکانس طبیعی آن برابر شود، پدیده تشدید یا رزونانس (Resonance) رخ می دهد.

هنگامی که فرکانس های واردشده به شی با فرکانس طبیعی شی برابر شوند همدیگر را تقویت می کنند و بسیار مخرب می شوند، به این پدیده تشدید یا رزونانس می گویند. تشدید فرکانس ها در موتور، اثرات مخربی مانند تخریب فلایویل (Flywheel)، شل شدن پیچ ها، نامنظم کار کردن زمان بندی باز و بسته شدن سوپاپ ها (Valvetrain Timing) و در شرایط بحرانی پاره شدن زنجیر تایم، که موجب قفل شدن موتور می شود، و بسیاری مشکلات دیگر را به همراه دارد. ادامه دار شدن این مشکل می تواند موجب تخریب میل لنگ شود، که اغلب این تخریب در دماغه (Snout) رخ می دهد.

به کارگیری دمپر هارمونی در موتور، ارتعاش های وارده را جذب می کند و از بروز مشکلات حاصل از تشدید جلوگیری می کند. این دمپر فقط در موتورهای خورجینی نصب می شود، زیرا همه موتورهای خورجینی، یا Vشکل، تعداد سیلندرهایشان از ۶ بیش تر است و این به معنی بلندتر بودن طول میل لنگ و مخرب تر بودن ارتعاشات وارده است.

دلیل دیگر استفاده از این دمپر در این نوع موتورها این است که نیروهای وارد بر میل لنگ از طرف شاتون، مانند موتورهای خطی در یک جهت نیست، بلکه زاویه بین نیروهای وارده برابر با زاویه V موتور است (این زاویه اغلب ۶۰ یا ۹۰ درجه است).

محل نصب دمپر در قسمت جلوی موتورهای خورجینی است، زیرا در پشت این موتورها فلایویل و گیربکس قرار دارند. این اجزا ارتعاشات پشت موتور را جذب می کنند و از احتمال بروز مشکل در قسمت پشتی می کاهند.

ساختمان دمپر موتور به این صورت است که یک لایه حلقه Oشکل (O Ring) از جنس لاستیک بین دو حلقه فلزی قرار می گیرد. حلقه فلزی درونی توسط پیچ به میل لنگ متصل می شود و ارتعاشات میل لنگ را به حلقه لاستیکی میانی منتقل می کند.

حلقه لاستیکی انرژی ارتعاشیِ (انرژی جنبشی) دریافتی را به انرژی گرمایی تبدیل می کند و به این ترتیب ارتعاش میل لنگ دفع می شود. جذب ارتعاش میل لنگ موجب افزایش عمر یاتاقان های نگه دارنده میل لنگ می شود و هر چه میزان جذب بیش تر شود، موتور نیز بازخورد بهتر و نرم تری نشان می دهد.

محمد جبارزاده شیاده
پایگاه خبری اسب بخار