پایگاه خبری اسب بخار
مرجع تخصصی اخبار و ویدیو خودرو

عرضه خودرو در بورس کالا؛ فرصتی برابر در شرایط نابرابر اقتصادی

برخی نهادهای حاکمیتی بنا به دلایل غیر مشخص روند عرضه خودرو در بورس کالا را مختل کرده اند، این در حالی است که عرضه خودرو در بورس کالا به مثابه فرصتی برابر در شرایط نابرابر اقتصادی به شمار می آیند.

به گزارش پایگاه خبری اسب بخار، شاید زورآزمایی و شاید قصد بازگرداندن آرامش به بازار خودرو باشد، شاید می خواهند خودرو با قیمت واقعی به دست مردم برسد و شاید هم به زعم خودشان می خواهند با دلالی مقابله کنند، اما مشخص نیست چرا بخشی از نهادهای حاکمیتی طی یکی دو سال اخیر سکوت کرده بودند و صدای مصرف کنندگان و تولیدکنندگان را نمی شنیدند، یعنی زمانی که به دلیل اختلاف قیمت کارخانه و بازار رانتی بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان میان سفته بازان توزیع شد، معلوم نیست دوستان کجا بودند. زمانی که، زیان تولید و زیان انباشته تنها خودروساز را به زانو درآورده بود و نفس زنجیره تأمین را به شماره انداخته بود، مشخص نیست این دلسوزان کجای قصه پر غصه صنعت خودروسازی کشور قرار داشتند، اما هنوز عمر عرضه خودرو در بورس کالا به ۶ ماه نرسیده است که مدعیان دوباره از خواب بیدار شده اند و روند عرضه مختل شده است. این در حالی است که طی همین مدت زمان کوتاه به گفته رئیس سازمان بورس ۳۶ هزار دستگاه خودرو در بورس عرضه و از توزیع رانت ۱۱ هزار میلیارد تومانی جلوگیری شده است. با این حال، هنوز هم مشخص نیست که چرا دوباره شورای رقابت با آن کارنامه درخشان وتپه های بسیار، باز هم باید با حمایت از نهادهای حاکمیتی از جمله مجلس و سازمان بازرسی، فرمان قیمت گذاری را در دست بگیرد. آیا ۱۵۰ هزار میلیارد زیان انباشته و هدر رفت منابع ملی از جیب ملت کافی نیست.

با این حال، گویا این بخش از حاکمیت نیت کرده است باز هم پای شواری رقابت به عرصه قیمت گذاری را باز کند. این در حالی است که بورس کالا در همین مدت زمان کم، کارایی خود را به خوبی نشان داده است، اما این که چرا باید دوباره بساط قرعه کشی علم شود مسئله ای است که دوست‌داران شورای رقابت باید به آن پاسخ بدهند. با این حال، برای یادآوری به نظر می رسد برای اتمام حجت بار دیگر مزایا و معایب عرضه خودرو در بورس کالا و قرعه کشی باید یادآوری شود، چراکه در صورت بازگشت قرعه کشی تنها بخشی رانت جو و فرصت طلب راضی خواهد شد.

مزایای عرضه خودرو در بورس کالا

هر چند عرضه بورس کالا غیر از ایران در هیچ کجای دنیای مسبوق به سابقه نیست، اما به قول قدیمی ها وقتی مادر نیست باید با زن بابا ساخت. در ایران نیز به دلیل فقدان یک بازار شفاف و اقتصاد آزاد و غیردولتی بورس کالا به  جایگزین مناسبی برای بازار تبدیل شده است.

در واقع، برخلاف قرعه کشی بورس کالا باعث خرید مستقیم خودرو از تولیدکننده شده است و واسطه حذف می شود، یعنی نقدینگی به سوی خودروساز هدایت می شود، اما در قرعه کشی مدیریت نقدینگی از خودروسازان خارج می شود، یعنی به جای این که تولیدکننده بتواند منابع کافی را جمع آوری کند و به ادامه مسیر بپردازد، این منابع به صورت رانت حاصل از قیمت گذاری دستوری میان سفته بازان توزیع خواهد شد. بورس کالا در همین مدت کوتاه نشان داده است که می توان روی ضمانت تحویل به موقع آن حساب کرد، چراکه علاوه بر تلاش خودروسازان برای جا نماندن از این بازار، جریمه ۷درصدی تأخیر در مقابل جریمه ۲.۵ درصد تأخیر در فروش از طریق قرعه کشی نیز تأثیر زیادی بر تحویل به موقع دارد. دربورس کالا برخلاف قرعه کشی که بازار فروش حواله های چند صد میلیونی را به وجود آورده بود، خودرو با قیمتی پایین تر از بازار به دست مصرف کننده می رسد، بورس کالا شفافیت در عرضه را به وجود آورده است، یعنی فرآیند به صورت عرضه و تقاضا انجام می شود. به دلیل عدم حاشیه سود چند صد میلیونی خبری از جولان دلال ها نیست و در مقابل، با سازوکارهای قانونی هر کد ملی می تواند تنها یک بار خرید کند. در واقع، بورس کالا باعث شده است علاوه بر شفافیت در عرضه، تقاضاهای کاذب جایی برای حضور نداشته باشند. این در حالی است که بورس کالا برخلاف قرعه کشی توانایی کنترل قیمت را دارد، یعنی اگر کسی با فراینده عرضه و تقاضا و قیمت تعادلی آشنایی اندکی داشته باشد می تواند به راحتی متوجه شود که در این بازار نمی توان به صورت کاذب قیمت ها را برای کسب سود بیش تر افزایش داد.

در بورس کالا برخلاف قرعه کشی این فاصله قیمت نیست که باعث صف خرید چند میلیونی برای چند صد دستگاه خودرو می شود، بلکه نیاز و انتخاب است. در این فرآیند، مصرف کننده می داند چه محصولی می خواهد و برای همان محصول اقدام به خرید می کند. ضمن این که، در این مکانیزم فروش علاوه بر ضمانت اجرایی به تعهدات از سوی طرفین، درآمد حاصل به چرخه اقتصادی بنگاه ها بازمی گردد. به نحوی که، آن ها می توانند بخشی از نقدینگی مورد نیاز خود را از این محل تأمین کرده و همچنین با سرعت بیش تر و در مقیاس وسیع تر برای خرید قطعات و مواد اولیه مورد نیاز سفارش گذاری کنند. در همین حال، عدم نیاز به منابع و تسهیلات بانکی باعث می شود سایر بخش های صنعتی در صورت نیاز به این منابع دسترسی پیدا کنند و دیگر سیستم رانتی حاصل از قرعه کشی و قیمت گذاری دستوری قفل نخواهند شد. به بیان ساده، بورس کالا به خصوص در شرایط امروز اقتصادی کشور ادامه حیات تولیدکنندگان را تضمین می کند. در واقع، خودروساز می داند در شرایطی وارد رقابت خواهد شد که مصرف کننده قدرت انتخاب دارد، یعنی زمانی که هر فرد تنها یک بار می تواند خرید کند تلاش می کند که بهترین را انتخاب کند. اگر محصولی کیفیت و قیمت مدنظر را نداشته باشد، امکان فروش را از دست می دهد و به سرعت محصولات رقیب جایگزین می شوند. در این مکانیزم، به رغم تمام حرف و حدیث ها، به جای دلال ها این طرفین عرضه و تقاضا هستند که سود می برند. حال این که، چرا برخی مجدداً در پی توزیع رانت در جامعه هستند پرسشی است که باید خودشان پاسخ بدهند، البته اگر برای مردم احترام و شأنی قائل باشند.