پایگاه خبری اسب بخار
مرجع تخصصی اخبار و ویدیو خودرو

خودروهای انعطاف پذیر یا موتورهای چندگانه سوز (Flex-Fuel Vehicle)

خودروهای چندگانه سوز یا Flex-Fuel Vehicle با خودروهای دوگانه سوز (Bi-Fuel Vehicle) تفاوت دارند. تفاوت اصلی آن ها این است که در خودروهای چندگانه سوز مخزن یا باک جداگانه ای برای سوخت های مختلف تعبیه نشده است بلکه یک مخزن یا باک وجود دارد، اما در خودروهای دوگانه سوز (Bi-Fuel Vehicle) از دو مخزن برای نگهداری سوخت ها استفاده می شود و هیچ گاه دو سوخت باهم مخلوط نمی شوند.

تفاوت دیگر آن ها این است که در موتورهای انعطاف پذیر نیازی نیست مانند خودروهای دوگانه سوز از یک حالت سوخت به حالتی دیگر تغییر وضعیت دهیم (با دکمه ای که در خودروهای دوگانه سوز قرار دارد و نوع سوخت وارده به موتور را تغییر می دهد)، بلکه ECM (Electronic Control Module) تشخیص می دهد که چه سوختی وارد شده و تنظیمات خود را باتوجه به آن، به صورت خودکار تغییر می دهد.

سوخت خودروهای منعطف می تواند از بنزین (Gasoline) خالص تا مخلوط بنزین و اتانول (Ethanol) (در برخی نقاط دنیا از متانول هم استفاده می شود) تغییر کند، البته حداکثر اتانول موجود در سوخت باید کم تر و یا مساوی ۸۵% باشد. این موتورها این خاصیت را دارند تا از ترکیب ۰% اتانول تا ۸۵% اتانول کار کنند و این تشخیص بر عهده سنسورهایی است که در مسیر حرکت سوخت، از باک به موتور قرار دارند. این سنسورها نسبت ترکیب بنزین، اتانول، متانول و الکل موجود در سوخت را تشخیص می دهند و با فرستادن سیگنال به ECM یا همان ECU در روند کار موتور تغییر ایجاد می کنند.

در کل استفاده از ترکیب بنزین و اتانول، که از گیاهانی مانند نیشکر و ذرت تهیه می شود و جزء منابع تجدیدپذیر محسوب می شود، آن هم با نسبت حدود ۵/۵ به ۱ می تواند به اندازه قابل توجه ای از آلایندگی ها و مصرف سوخت های فسیلی بکاهد.

سوخت استفاده شده در این خودروها با نام تجاری E به فروش می رسند. عددی که پس از حرف E می آید درصد اتانول موجود در سوخت را مشخص می کند. برای مثال E85، که سوخت رایجی است، دارای ۸۵% اتانول و ۱۵% بنزین است. اما در خودروهای دیزلی از E95 استفاده می شود که درصد اتانول در آن بیش از ۹۵% است و به این علت از اتانول خالص استفاده نمی کنند که در مناطق سرد برای استفاده از اتانول خالص به عنوان سوخت، باید از هوای پیش گرم شده برای منیفولد هوا استفاده کنیم، که کار سختی است و برای رفع این مشکل اتانول را با بنزین مخلوط می کنند، اما در برزیل E100 به فروش می رسد که کاملاً از اتانول خالص تشکیل شده است.
اگر دو مدل یکسان از این خودروها (FFV) را در شرایط یکسان اما یکی با سوخت بنزین خالص و دیگری با سوخت E85 را تست کنیم، متوجه می شویم خودرویی که با E85 پر شده مسافت کم تری نسبت به خودرویی که با بنزین خالص پر شده است طی می کند. این تفاوت در مسافت طی شده به علت تفاوت در ارزش حرارتی این دو نوع سوخت است، E85 ارزش حرارتی کم تری نسبت به بنزین دارد، از این رو بین ۲۰ تا ۳۰ درصد مسافت کم تری را می پیماید. باید ذکر شود که این تفاوت به این معنی نیست که عملکرد موتور کم تر می شود بلکه عملکرد موتور در هر دو حالت ثابت است و به سوخت بستگی ندارد، موتور برای این که به عملکرد مورد نظر خود برسد سوخت بیشتری را، زمانی که از E85 استفاده می کند، پاشش می کند، از این رو مسافت کم تری با این سوخت طی می شود.
از مشکلات و معایب این مدل از خودروها می توان به این نکته اشاره کرد که جایگاه های E85 نسبت به جایگاه های بنزین (Gasoline) بسیار کم ترند اما مشکل حادی محسوب نمی شود زیرا این خودروها با بنزین خالص نیز کار می کنند، مشکل دیگر این است که اتانول آلودگی ها را به راحتی به خود جذب می کند و این جذب در طولانی مدت به موتور آسیب می زند. بهتر است برای رفع این مشکل دوره های تعویض فیلتر سوخت را کوتاه تر کنیم.

اما اخیراً طرف داران محیط زیست می گویند شاید استفاده از اتانول در کل به ضرر محیط زیست باشد زیرا فرآیند کشت ذرت و تولید اتانول از آن، گازهای گلخانه ای زیادی وارد محیط زیست می کند و شاید درمجموع استفاده از این سوخت به نفع محیط زیست نباشد و نیاز به روش های بهتری برای تولید اتانول است. البته برزیل با استفاده از دورریز ساقه نیشکر توانسته اتانولی تولید کند که به محیط زیست آسیبی نمی زند و سازگار با آن است.
محمد جبارزاده شیاده/ کارشناسی مهندسی مکانیک
پایگاه خبری اسب بخار